حکومتمندی مدرن و شریعت اسلامی در اندیشه سیاسی طالبوف تبریزی؛ بن مایه ها و بافتار

Abstract

با طرح اندیشه اصلاحات در ایران دوره قاجار و رویارویی با تجدد، روشنفکران زیادی در آثار خود به نظریه‌پردازی در خصوص ضرورت دگرگونی در مبانی اداره حکومت پرداختند. آن‌ها با مشاهده اصول و مبانی حکومت غرب و مقایسه آن با ایران، درصدد برآمدند تا بن‌مایه و بافتار حکومت مدرن را ارزیابی نموده و آن را در ایران پیاده‌سازی نمایند. از جمله روشنفکران عصر قاجار، طالبوف تبریزی است که با مشاهده انتظامات غرب به فکر الگوبرداری آن برای ایران افتاد. او در آثار خود به مبانی حکومت مدرن غربی اشاره نموده و علل عقب‌ماندگی ایران و راه برون‌رفت از آن را ذکر می‌کند. این پژوهش با تکیه بر نظریه حکومت‌مندی فوکو و بهره‌گیری از تحلیل متن اصلی آثار طالبوف درصدد آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که بن‌مایه‌ و بافتار حکومت‌مندی مدرن در اندیشه طالبوف چگونه است. دستاورد نوشتار حاضر آن است که طالبوف علل عقب‌ماندگی ایران را در ناکارآمدی حکومت می‌دانست، از این‌رو به‌دنبال اخذ تمدن غرب با حفظ سنت و شریعت اسلامی در قالب طرح ایده دولت مدرن بوده است.