تجزیة عنصری سکه های نقرة ناصرالدین شاه قاجار ضر بشده در (PIXE) یزد به روش پیکسی

چکیده مقاله

1313 ه.ق.) قرانهای نقره فراوانی بین سال های - در دوره ناصرالدینشاه قاجار ( 1264 1294- ه.ق. در ضرابخانه یزد به ضرب رسیده بود. نظام ضرب سکه دوره ناصری 1264 هرچند به صورت اسمی پیرو نظام تهران بود، اما در عمل هر شهر نظامی خودمختار داشت و سکههای بیشتر شهرها با مقادیر متفاوت خلوص نقره به ضرب می رسید. این مقاله بر آن است تا علاوه بر سنجش مقدار خلوص نقره و سیر تغییرات آن در سکههای ضرب یزد، قدرت اقتصادی یزد را تبیین نماید و آن را با شهرهای اصلی ایران عصر قاجار، یعنی مشهد، تبریز، اصفهان، و شیراز قیاس کند. بنابراین تجزیه عنصری سکههای این دوره با استفاده از شیوه پیکسی پایه اصلی این پژوهش قرار گرفت و تعداد 22 سکه در 11 تاریخ متفاوت، مورد تجزیه عنصری قرار گرفت که در نتیجه روند تغییرات میزان خلوص نقره را به طور میانگین در در کل این دوره ضرب 90.09 درصد، تبیین نمود وجایگاه بالای آن از نظر میزان خلوص نقره در مقایسه با ضرابخانههای مشهد ( 84 %)، تبریز %82 )، تهران ( 90 %)، اصفهان ( 84 %)، و شیراز ( 90 %)، مشخص گردید. در آخر نیز ) و (Cerussite) اطلاعات ارزشمندی از نوع معادن نقره مورد استفاده، یعنی معادن سروزیت نحوه عیار زدن فلز سکهها با فلزات مس و آهن، به دست آمد.