بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی وقف در توسعه محلی )مطالعه موردی: بخش کاخک شهرستان گناباد(

چکیده مقاله

چکیده امروز ه در جوامع مختلف سنت حسنهی وقف از ارزشهای جهان بینی دینی و معنوی است که در صورت توجه دقیق و موشکافانه، قادر است بسیاری از مشکلات موجود در زمینههای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و فرهنگی را رفع کند و از آنجا که موقوفات تأمین کنند هی قسمت هایی مهم از نیازهای اساسی جامعه محلی از قبیل آب و اراضی، اماکن مذهبی، آموزشی و ... میباشد، ضمن توجه به نیات واقف و حفظ و اجرای آن در طول زمان و سرمایهگذاری لازم در جهت احیای این سنت حسنه، قادر است که علاو ه بر کاهش هزینههای عمومی ، ایجاد زمینهی اشتغال، تقویت روحیه مذهبی مردم، شکلگیری اماکن مذهبی و عمومی، میتواند از مهاجرتهای بی رویه بالاخص در بخش روستایی جلوگیری کند، لذا ترویج فرهنگ وقف در بین مردم در برنامه ریزی های توسعه محلی جایگاه ویژه ای دارد.این مقاله بر اساس کار کتابخانهای و میدانی و پرسشگری در محدود هی روستاهای بخش کاخک انجام شد ه است. جامعه آماری تحقیق شامل 2647 خانوار ساکن در روستاهای بخش کاخک است که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 336 نفر تعیین گردید که تعداد 384 پرسشنامه )برای دقت بیشتر( به روش تصادفی ساده تکمیل گردید. جهت انجام محاسبات آماری از نرمافزار Spss و آزمون T تک نمونه ای به تجزیه و تحلیل داد هها پرداخته شد ه است. با توجه به نتایج تجزیه و تحلیل نهایی مشخص شد که در مورد تاثیر وقف بر شاخصهای اقتصادی می توان گفت تأثیر موقوفات بر " بهبود درآمد و ثروت، توزیع عادلانه ثروت، توسعه کارآفرینی، اجار ه زمین ، مغاز ه وافزایش درآمد، تولید کالاهای استراتژیک، ایجاد مشاغل، اشتغا ل نیروی بومی، توسعه و پیشرفت منطقه، سرمایهگذاری در بخش کشاورزی، ایجاد فرصتهای شغلی پایدار" زیاد است و تاثیر موقوفات بر" جلوگیری از بیکاری، کاهش فقر، تعاد ل قیمت زمین، کاهش قیمت زمین، کاهش هزینههای تولید" کم بود ه است و بطور کلی تأثیر موقوفات بر بهبود شاخصهای اقتصادی زیاد است. د ر مورد شاخصهای اجتماعی نیز می توان گفت که تأثیر وقف بر بهبود شاخصهای اجتماعی در حد متوسط بود ه است و در مورد تأثیر وقف بر بهبود شاخصهای کالبدی تاثیر موقوفات بر " بهبود امکانات فیزیکی، شکلگیری اماکن عمومی، عدم استفاده از زمینها، عدم سرمایهگذاری در ساختوساز، ماندگاری فضاهای عمومی، یکپارچه شدن ساختوسازها، توسعه پراکند ه ساختوسازها، نوسازی و بهسازی مکانهای عمومی و مسکونی" در حد متوسط و تأثیر آن بر " تغییر کاربری اراضی، توسعه فیزیکی منطقه" کم و بطور کلی تاثیر موقوفات بر بهبود شاخصهای کالبدی نیزدر حد متوسط بود ه است.