مسئله شرور در آثار علامه طباطبایی

Abstract

مسئله شرور ازجمله مسائل فلسفی دشوار بوده که در تاریخ تفکر فلسفی همواره بخشی از تلاش‌های فکری فیلسوفان موحد را به خود اختصاص میداده است. این مسئله، خیر محض بودن و حکمت و عدالت خداوند را به چالش میکشد. علامه طباطبایی نیز به‌عنوان اندیشمندی فیلسوف و موحد، تقریباً در تمامی آثار خویش به این مسئله پرداخته و راهکارهای مختلفی را در پاسخ به آن پیش رو نهاده است. در تحقیق حاضر، تلاش ما معطوف است بر گزارشی کامل از راهکارهایی که علامه طباطبایی برای این مسئله مطرح میسازد. این راهکارها همانگونه که بیان شد طیف وسیعی را در برمی‌گیرد؛ از پاسخ افلاطونی که شرور در آن عدمی دانسته میشوند گرفته تا پاسخ ارسطویی که تا حدی نگاهی وجودی به شرور، حاکم بر آن است. همچنین است استناد شرور به واسطه‌هایی چون شیطان و نفس به خداوند و استناد آن‌ها به او بلا واسطه و به‌عنوان مکافات معاصی. تنوع پاسخها بیشتر به جهت تنوع ماهوی شروری است که در مسئله شرور به آن‌ها پرداخته میشود و دلالتی بر تعارضگویی ندارد.