اثر تغذیه مکمّل بربرین در پیرامون زایش بر تغییرات محور سوماتوتروپیک بزهای شیری

Abstract

مقدمه: محور سوماتوتروپیک پیامهای ضروری را برای آغاز موفقیّتآمیز دورهی تولید شیر و حفظ شیردهی منتقل میکند. افزایش ترشح هورمون رشد در طول دورهی توازن منفی انرژی در بعد از زایش و اوایل دورهی شیردهی، امکان جابهجایی مواد مغذّی از ذخایر بدن به سمت غده پستان را برای تولید شیر فراهم میکند که منجر به غیرجفتشدن محور سوماتوتروپیک میشود. پژوهشهای گذشته به خوبی نشان داده است که تغییرات ناشی از غیرجفتشدن محور سوماتوتروپیک در پیرامون زایش سبب تشدید گسیل چربیهای بدن، افزایش مقاومت انسولینی و توسعهی ناهنجاریهای متابولیکی در دامهای شیری از جمله بز میشود. بربرین یک آلکالوئید ایزوکوینولین گیاهی و متعلّق به گروه پروتوبربرینها است که در خانوادهی زرشکیان و چند گیاه دیگر وجود دارد. پژوهشهای گذشته اثرات سودمند بربرین در درمان ناهنجاریهای متابولکی از جمله تحریک محور سوماتوتروپیک و کاهش مقاومت به انسولین را به اثبات رسانده است. بنابراین، پژوهش حاضر در با هدف ارزیابی اثر تغذیهی مکمّل بربرین بر تغییرات محور سوماتوتروپیک بزهای شیری سانن در پیرامون زایش انجام شد. مواد و روشها: در این آزمایش، 28 رأس بز شیری سانن در نوبت اول زایش از 20 روز قبل از زایش پیشبینی شده تا 20 روز پس از زایش استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل یک گروه شاهد )جیره پایه بدون مکمّل بربرین( و سه گروه دریافت کننده بربرین )جیره پایه + مکمّل بربرین( در سطوح 0، 2 و 8 گرم در روز بود. به منظور اطمینان از مصرف بربرین، پیش از آغاز آزمایش، بربرین در مقادیر متناظر با تیمارهای آزمایشی توزین و داخل کپسولهای ژلاتینی ریخته شد. کپسولهای بربرین در طول دوره آزمایش پیش از وعده خوراک صبح، با استفاده از قرص خوران، تغذیه اجباری شد. نمونهگیری در روزهای 20-، 08-، 2-، 1، 2، 08 و 20 نسبت به زایش با استفاده از لولههای 1 میلیلیتری تحت خلأ حاوی ماده ضدانعقاد هپارین، قبل از مصرف خوراک صبح از محل سیاهرگ گردن صورت پذیرفت و پس از جداسازی پلاسما، هورمون رشد و فاکتور رشد سبه انسولینی- 0 تعیین گردید. دادههای حاصله با استفاده از نرم افزار آماری SAS تجزیه و تحلیل شد. اثرات ثابت شامل: تیمار )سطوح مختلف مکمّل بربرین(، زمان نمونه گیری و اثر متقابل آنها بود و هر بز در تیمار بهعنوان اثر متغیر در نظر گرفته شد. برای مقایسه میانگین تیمارها نیز از آزمون توکی کرامر استفاده گردید. نتایج و بحث: غلظت هورمون رشد در روز زایش با مصرف مکمّل بربرین تمایل به کاهش نشان داد )151/ 1 = P(. به همین ترتیب، در روزهای 2 و 08 دورهی بعد از زایش نیز بزهای مکمّل شده با 2 و 8 گرم بربرین در روز غلظت هورمون رشد کمتری داشتند )11/ 1 ≤ P(. همچنین، تغذیهی مکمّل بربرین منجر به افزایش غلظت فاکتور رشد شبه انسولینی- 0 در روزهای 1 و 2 نسبت به زایش شد )11/ 1 ≤ P(. در تأیید یافتههای حاضر، گزارش شده است که بربرین میتواند بهعنوان تحریککنندهی محور سوماتوتروپیک عمل کند. این ترکیب زیستفعّال با فعّال کردن مسیرهای سلولی متعدّدی از جمله g-PPAR و AMPK سبب افزایش فاکتور رشد شبه انسولینی- 0 و تحریک محور سوماتوتروپیک میشود. نتیجه گیری کلی: استفاده از 2 و 8 گرم مکمّل بربرین سبب کاهش غلظت هومون رشد و افزایش سطح فاکتور رشد شبه انسولینی- 0 طی دورهی پس از زایش شد که مؤیّد اثر محرّک این آلکالوئید گیاهی بر محور سوماتوتروپیک بزهای شیری است