بررسی برخی از تیمارهای فیزیکی و شیمیایی بر جوانهزنی بذر گونه در معرض انقراض گون (Astragalus anisacanthus Boiss)

چکیده مقاله

گونه Astragalus anisacanthus متعلق به تیره Papilionaceae که گونهای نادر و کمیاب میباشد، با تعداد پایههای اندک در حاشیه بیابان لوت در استان خراسان جنوبی شناسایی گردید. بهمنظور حفاظت و بهبود تکثیر این گیاه، تیمارهای مختلف جهت تسهیل جوانهزنی بر روی بذر آن اعمال گردید. به این منظور اثر سرمادهی مرطوب در دمای 5 درجه سانتیگراد به مدت 0 ، 2 و 4 هفته و سطوح مختلف غلظت اسید جیبرلیک ) ppm100 ، 250 و 400 ( بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاهی، مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه، درصد جوانهزنی، متوسط زمان جوانهزنی، سرعت جوانهزنی و ضریب سرعت جوانهزنی ثبت و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که تیمار 4 هفته سرمادهی مرطوب همراه با اسید جیبرلیک در غلظتهای بهینه )بین 250 تا 400 ppm ( منجر به بیشترین درصد جوانهزنی ) 44 / 84 %( و بیشترین ضریب سرعت جوانهزنی ) 130 / 0( گردید. همچنین، در این تیمار، متوسط زمان جوانهزنی به 65 / 7 روز کاهش یافت که بیانگر تسریع قابل توجه فرآیند جوانهزنی نسبت به تیمار شاهد ) 95 / 7 روز( است. از سوی دیگر، تیمار 2 هفته سرمادهی باعث افزایش متوسط زمان جوانهزنی به 3 / 8 روز شد که ممکن است به دلیل عدم تکمیل فرآیند شکست خواب بذر طی بازه زمانی کوتاهتر توضیح داده شود، این نتایج تأثیر همافزایی مثبت سرمادهی مرطوب طولانیمدت و استفاده از اسید جیبرلیک را در شکستن خواب بذر و بهبود جوانه زنی تایید میکند. طبق نتایج حاصله استفاده از دوره 4 هفته سرمادهی مرطوب همراه با اسید جیبرلیک در غلظتهای بهینه، رویکردی مؤثر برای شکستن خواب بذر و تسریع جوانهزنی بذر گون محسوب میشود. توصیه میشود در برنامه های تکثیر و حفاظت از گونه های کمیاب، این روش ترکیبی بهکار گرفته شده و در مطالعات آتی به بررسی تعامل دقیقتر عوامل محیطی و هورمونی پرداخته شود.