رزیابی اثر دگرآسیبی و ضدقارچی غلظتهای مختلف عصاره آبی برگ و بنه زعفران ).L sativus Crocus (بر گیاه خرفه و قارچ پنیسیلیوم

Abstract

امروزه عوارض ناشی از کاربرد علفکشها و قارچکشهای شیمیایی به عنوان یکی از چالشهای بسیار مهم زیستمحیطی در دنیا مطرح شده است. از این رو استفاده از مواد طبیعی دارای توان علفکشی و قارچکشی میتواند به عنوان جایگزینی برای این ترکیبات مطرح گردد. از این رو به منظور ارزیابی خاصیت دگرآسیبی و ضد قارچی عصاره آبی برگ و بنه زعفران بر جوانهزنی خرفه، رشد خرفه در گلدان و اثر ضدقارچی بر قارچ بیماریزای پنیسیلیوم سه آزمایش مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامالً تصادفی با سه تکرار به ترتیب در آزمایشگاه تحقیقات بذر، گلخانه تحقیقاتی و آزمایشگاه بیماریهای گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1397 انجام شد. تیمارهای آزمایشی اثر دگرآسیبی در آزمایشگاه و گلخانه شامل دو نوع اندام زعفران )برگ و بنه( و شش غلظت عصاره آبی )صفر، 5/0 ،1 ،5/1 ،2 و 4 درصد وزنی- حجمی( و تیمارهای آزمایش اثر ضدقارچی شامل دو نوع اندام زعفران )برگ و بنه( و هفت غلظت عصاره آبی )صفر، 0078/0 ،0312/0 ،0625/0 ،25/0 ،1 و 4 درصد وزنی- حجمی( بود. صفات مورد مطالعه در آزمایش اول شامل درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، طول ریشهچه، طول ساقهچه، وزن خشک ریشهچه، و وزن خشک ساقهچه خرفه، در آزمایش دوم شامل درصد سبز شدن، وزن تازه و خشک اندامهای هوایی خرفه و در آزمایش سوم درصد ممانعت از رشد میسلیوم قارچ .sp Penicillium بودند. نتایج نشان داد که غلظت عصاره و نوع عصاره اثر معنیداری بر خصوصیات جوانهزنی شامل درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، میانگین زمان جوانهزنی، قوه نامیه، طول ریشهچه، طول ساقهچه، وزن خشک ریشهچه و وزن خشک ساقهچه دارند. درحالیکه اثر متقابل غلظت در نوع عصاره بر درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، قوه نامیه و طول ریشهچه معنیدار شد. بیشترین غلظت عصاره به ترتیب موجب کاهش 4/52 ، 4/71 ،7/81 و 2/79 درصدی میانگین زمان جوانهزنی، طول ریشهچه، وزن خشک ساقهچه و وزن خشک ریشهچه در مقایسه با شاهد شد. عصاره بنه باعث کاهش 5/8 ،5/21 ،7/20 و 2/19 درصدی میانگین زمان جوانهزنی، طول ریشهچه، وزن خشک ساقهچه و وزن خشک ریشهچه در مقایسه با عصاره برگ شد. نتایج آزمایش گلدانی نیز نشان داد که غلظت عصاره و نوع عصاره و همچنین اثر متقابل آنها بر درصد سبز شدن، وزن تازه اندامهای هوایی و وزن خشک اندامهای هوایی معنیدار است. عصاره برگ در بیشترین غلظت به ترتیب 7/86 ،7/85 و 8/85 درصد و عصاره بنه در بیشترین غلظت به ترتیب 7/98 ،8/97 و 98 درصد کاهش در درصد سبز شدن و وزن تازه و خشک اندامهای هوایی خرفه را نشان دادند. نتایج آزمایش بر روی قارچ پنیسیلیوم نیز نشان داد که عصاره برگ و بنه زعفران دارای اثر ضدقارچی میباشند. در نهایت، نتایج این آزمایشها نشان داد که اثر ممانعت کنندگی از جوانهزنی و رشد خرفه و همچنین اثر ضدقارچی در عصاره بنه زعفران بیشتر از عصاره برگ است. لذا با در نظر گرفتن نتایج این تحقیق و انجام پژوهشهای بیشتر در زمینه اثر دگرآسیبی و قارچکشی عصاره اندامهای زعفران میتوان جهت تولید علفکش و قارچکش طبیعی اقدام کرد.