اثرات متقابل کاربری زمین و کیفیت آبهای سطحی با تأکید بر شاخص های اندازهگیری آن

Abstract

کاربری زمین یکی از مؤلفههای سیمایسرزمین است که نقش حیاتی در تولید آلودگی ایفا میکند. افزایش جمعیت در زمین برای رفع نیازهای مسکن، مواد غذایی و حمل و نقل نیازمند تغییر کاربری زمین است. بهطور عمده بیشترین تغییرات از پوششهای طبیعی به کاربریهای کشاورزی و شهری رخ میدهند. اثرات مستقیم و غیرمستقیم شهرنشینی و فعالیتهای کشاورزی، کیفیت آب را تخریب می- کند که نتیجهای از تغییر کاربری است. بهطور معمول بحرانهای آبی ابتدا با کاهش کیفیت آب پدیدار میشود و بهتدریج این بحران به کمیت آب سالم در بخشهای مختلف میرسد. هر چند بحران کمی آب سالم در بسیاری از مناطق رخ داده است؛ اما لازم است بحران موجود را یک معلول تلقی نموده و برای حل ریشهای آن، بهدنبال علتها و شناخت پیامدهای آن بود. این مقاله با هدف مرور و بررسی اثرات متقابل کاربری زمین و کیفیت آبهای سطحی انجام شده است. سپس در راستای ضرورت ارزیابی این اثرات، مجموعه شاخصهای اندازهگیری کیفیت بهکار رفته در مطالعات مختلف سراسر جهان نظیر شاخص پتانسیل آلایندگی، کیفیت آب و شاخصهای پردازش متغیرهای بیانگر کیفیت آب (مانند شاخص تنوع شانون و شاخص شدت توسعه سیمایسرزمین) معرفی شده است. در نهایت با مرور تکنیکهای تحلیل کیفیت هیدرولوژیکی انجام شده میتوان گفت درک رابطه کاربری زمین و کیفیت آب، نهتنها باعث بهبود دانش می- شود بلکه راهکارهای پیشگیرانه و عملی را پیش روی سیاستگذاران و مدیران کاربری زمین قرار میدهد و قادر است توسعه محیطی را توام با حفاظت از کیفیت آب گرداند