یکپارچگی بومشناختی و مروری تحلیلی بر شاخصهای آن

Abstract

در سیستمهای بومشناختی، اجزای زیستی و غیرزیستی (فیزیکی و شیمیایی) اثرات متقابلی بر یکدیگر دارند. درک و سنجش این سیستمها و تعاملات درونی و بیرونی آنها دشوار است. در عینحال، برای اتخاذ تصمیمات مدیریتی درباره اکوسیستمها، براساس اصل یکپارچگی کل سیستم، به اطلاعاتی در مورد کل وضعیت و روندهای اکوسیستمی آنها نیاز است. اکوسیستم زمانی یکپارچگی دارد که تغییرات ویژگیهای بومشناختی آن در محدوده طبیعی تغییرات رخ دهد و از طرف دیگر، تحمل اختلالات و تغییرات حاصل از فعالیتهای انسانی و طبیعی را داشته باشد. در اینصورت اکوسیستم از شرایط موجود خود خارج نمیشود و روند خودساماندهی را ادامه میدهد. شاخصهای کارآمد برای سنجش یکپارچگی بومشناختی باید بیانگر اطلاعات اصلی راجعبه ترکیب، ساختار و کارکرد اکوسیستم و یا بهعبارتی دارای جامعیت باشند. تبیین مفهوم نظری یکپارچگی بومشناختی و مرور شاخصهای آن در سلسله مراتب بومشناختی بهعنوان ابزار برنامهریزی محیطزیست از اهداف این تحقیق هستند. در این راستا پارامترهای هر شاخص از نظر جامعیت مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که شاخصهای گونهای و اکوسیستمی بیشتر متمرکز بر وضعیت درونی اکوسیستم هستند. درحالیکه شاخصهای یکپارچگی سیمایسرزمین علاوه بر وضعیت درونی به رژیمها و فرآیندهای اختلالی ناشی از عوامل طبیعی و فعالیتهای بشری توجه دارد.