شناسایی متغیرهای موثر در تخریب زیستگاه پلنگ در منطقه کپه داغ با استفاده از منحنی پاسخ

چکیده مقاله

در میان گربه سانان بزرگ دنیا پلنگ از گسترده ترین پراکنش جغرافیایی برخوردار است و به عنوان گونه ای آسیب پذیر در مقیاس جهانی و گونه ای در خطر انقراض در لیست قرمز در مقیاس ملی قرار دارد بزرگترین خطر تهدیدکننده حال حاضر این گونه افزایش تخریب زیستگاههای پیوسته آن و تبدیل شدن این مناطق به تکه های دور از هم و اغلب با زیر جمعیتهای پایین است از این رو نیاز به روشهایی است که به کمک آنها بتوان زیستگاهها را ارزیابی کرده و در گذر زمان افت کیفیت در این زیستگاه ها را بددست آورد یکی از روشهای ارزیابی زیستگاه نرم افزار Maxent است که برای مدل سازی توزیع پتانسیل گونه ها و تهیه نقشه مطلوبیت زیستگاه به کار میرود با مشخص شدن زیستگاههای مطلوب و منابع جذب و دفع گونه در یک زیستگاه میتوان برنامه های حفاظتی و حمایتی ویژه ای را مناسب با عملکرد آن گونه در آن زیستگاه برای حفاظت از گونه مورد نظر و مدیریت زیستگاه آن طراحی نمود. به منظور ارزیابی نتایج به دست آمده از مدل مذکور و شناسایی عوامل تخریب زیستگاه از منحنیهای پاسخ گونه استفاده میشود. این منحنی عکس العمل گونه را نسبت به هر تک متغیر زیستگاهی نشان میدهد و به صورت نموداری ارائه میشود که در آن محور افقی میزان متغیر زیستگاهی و محور عمودی مطلوبیت زیستگاه گونه را نشان میدهد. در این پژوهش از روش Maxent به منظور مدل سازی زیستگاه پلنگ ایرانی در منطقه کپه داغ در شمال شرق ایران استفاده شد به همین منظور ۱۰۵ نقطه حضور پلنگ جمع آوری شد و تعداد ۳۰ متغیرهای زیست محیطی شامل شیب ،جغرافیایی انحراف معیار شیب، مدل رقومی ارتفاع (DEM) فاصله از کشاورزی ،آبی فاصله از ،شهرها فاصله از کشاورزی ،دیم فاصله از روستا فاصله از بزرگراه ها، فاصله از جاده ها، فاصله از معادن فاصله از زمینهای بایر فاصله از مراتع فاصله از مناطق جنگل کاری شده فاصله از جنگلهای انبوه فاصله از جنگلهای تنک فاصله از شبکه ،حفاظتی فاصله از رودخانه ها فاصله از منابع آبی شاخص تراکم پوشش گیاهی، فاصله از نقاط حضور کل و بز فاصله از نقاط حضور ،آهو فاصله از نقاط حضور گوسفند ،وحشی دمای متوسط سالیانه بارش خشک ترین فصل سال بارش گرمترین فصل سال میانگین دمای گرمترین فصل سال بارش مرطوب ترین فصل سال تغییرات فصلی بارش و بارش سالیانه از طریق نرم افزار 10.3 Arcise آماده سازی و سپس وارد مدل شدند نتایج منحنی پاسخ نشان داد متغیرهای فاصله از جاده فاصله از بزرگراهها فاصله از زمینهای بایر فاصله از شهرها و فاصله از مناطق جنگل کاری شده اثر دافعه بر مطلوبیت زیستگاه گونه دارند؛ بنابراین توسعه ناموزون هر یک از متغیرهای انسان ساخت میتواند باعث تخریب هرچه بیشتر این زیستگاهها گردد.