بررسی معیارهای مدیریتی و هیدروژئولوژیکی بر تغییرات تراز سطح آب زیرزمینی دشت سرایان

Abstract

منابع آب زیرزمینی در ایران به ویژه در دشتهای کویری استان خراسان جنوبی به دلیل خشکسالی، افزایش تعداد چاههای کشاورزی و برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی وضعیت مطلوبی ندارند و با خطر تخریب و افت دائم سطح آب مواجهاند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر روند افت تراز آب زیرزمینی در دشت سرایان )ممنوعه بحرانی(، واقع در استان خراسان جنوبی بوده است. در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از روشهای پایش خشکسالی SPI و GRI و میانگین متحرک، اثر بارندگی و خشکسالی افت تراز آب زیرزمینی دشت سرایان بررسی شود. همچنین با استفاده از نرم افزار Arc GIS نقشههای همافت و همعمق برای سالهای قبل و بعد از نصب کنتور هوشمند چاههای پیزومتری دشت رسم گردید. نتایج نشان از این دارد که در بازه زمانی 4 ساله بعد از نصب کنتور هوشمند نسبت به بازه زمانی 4 ساله قبل از نصب کنتور هوشمند، روند میزان افت حجم آبخوان به اندازه 36 / 14 درصد کاهش یافته است. هیدروگراف تراز آب زیرزمینی نیز نشان داد در طی 23 سال به میزان 25 متر سطح آب کاهش یافته است. مهمترین عوامل مؤثر بر افت آب زیرزمینی در دشت سرایان بر برداشت بیرویه از آب زیرزمینی، تأثیر خشکسالیهای متوالی و در نتیجه کاهش تغذیه آبخوان تعیین گردید.