بررسی اثر دانش بومی قنات بر ابعاد توسعه پایدار

چکیده مقاله

با توجه به نقش قنات¬ به عنوان عامل اولیه ایجاد سکونت¬گاه¬ و شکل¬گیری اجتماعات در بخش¬های وسیعی از ایران که در نواحی بیابانی و حاشیه کویر واقع شده¬اند، همچنین کم توجهی و متروک شدن قنات¬های متعدد همراه با تغییر شیوه استحصال آب¬ زیرزمینی، در این پژوهش با استفاده از تئوری¬ها، نظریه¬ها و تحلیل نتایج حاصل از پژوهش¬های مختلف به روش توصیفی- تحلیلی، ارتباط بین دانش بومی و توسعه پایدار، تاثیر قنات بر ابعاد اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی توسعه پایدار، ارتباط چاه¬های عمیق و ناپایداری، عوامل خشک شدن و تخریب و ناپایداری قنات¬ها و ارائه راهکارهای احیای قنوات پرداخته شده است. نتایج نشان می¬دهد که آسیب¬ها معمولا بر سازه قنات، کیفیت و کمیت آب وارد می¬شود و از عدم مرمت و بازسازی، عدم رعایت حریم قنات¬ها و آلودگی ناشی از نشت فاضلاب¬ و پساب به قنات، انسداد قنات در پروژه¬های عمرانی، افت آبخوان در اثر عدم تعادل در میزان برداشت و تغذیه آبخوان ناشی می¬شود. راه¬کارهای احیا در مرحله اول اصلاح سیاست¬های حکمرانی بر آب و به خدمت گرفتن دانش و تکنولوژی مدرن در ارتقای کارآیی دانش بومی و روش¬های سازگار با شرایط فرهنگی و جغرافیایی کشور و به دنبال آن عملیات عمرانی و ایزولاسیون جهت جلوگیری از انسداد، تلفات و آلودگی آب در مسیر کوره، نفوذ دادن سیلاب و تغذیه قنات و آبخوان¬، کنترل خروجی قنات، استفاده بهینه و سودآور از آب قنات، تهیه نقشه قنات¬ها، حفاظت¬های اداری و کیفری، برطرف کردن ضعف¬های مدیریتی، آموزشی، فرهنگی و ترویجی می¬باشد که تحقق این موارد با تشکیل یک سازمان مستقل مردم نهاد و همکاری سازمان¬های میراث فرهنگی و اوقاف، آب و کشاورزی و نهادهای فعال اجتماعی و فرهنگی، تحت حمایت استانداری قابل مطالبه، پیگیری و اجرا می¬باشد.