ارزیابی اثرات توسعه شهری بر رواناب با استفاده از مدل SWMM (مطالعه موردی: استان قم)

چکیده مقاله

زمینه و هدف: در یک حوزه آبخیز طبیعی بیشتر سطح زمین نفوذپذیر و به وسیله پوشش گیاهی پوشیده شده است، به همین جهت مقدار زیادی از بارش از راه گیرش گیاهی، نفوذ در خاک و تبخیر و تعرق از دست میرود. اما در یک حوزه آبخیز شهری به دلیل شهر- سازی، سطح نفوذناپذیر حوضه افزایش مییابد که افزایش حجم رواناب و دبی اوج، فرسایش کف و کنارههای کانالهای پایین دست و کاهش سطح آب زیرزمینی و تخریب کیفیت آب را به دنبال دارد. هدف از این تحقیق، کاربرد شبیهسازی SWMM برای برآورد ارتفاع رواناب و همچنین هیدروگراف رواناب و بررسی اثرات تغییرات پوشش اراضی و موقعیت پوشزش اراضی و ابزارهای توسعه کم اثر بر پاسخ هیدرولوژیکی حوزه آبخیز شهری با استفاده از مدل مورد نظر میباشد. روش بررسی: برای انجام این تحقیق اجرای مدل SWMM در یکی از مناطق شهری شهر قم مد نظر قرار گرفت. حوضه مورد مطالعه با وسعتی معادل 652 هکتار در بخش شمال غربی قم واقع شده است. یافتهها: در این تحقیق نتیجهگیری شد که در دو زیرحوضه دو و شش افزایش 07 و 07 درصدی سطوح نفوذناپذیر موجب افزایش 07 درصد در مقدار رواناب میشود. همچنین افزایش 07 درصد سطح نفوذناپذیر در حوضه آبخیز باالدست و پایین دست حوضه به ترتیب موجب افزایش 50/2 و 70/2 درصد افزایش در دبی اوج میشود. که بیانگر آن است که موقعیت مکانی سطح نفوذناپذیر تأثیر اندکی بر میزان رواناب دارد. استفاده از ابزار ذخیرهای نیز تأثیر چشمگیری بر کاهش میزان رواناب شهری داشته است. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از مدل SWMM در برآورد رواناب شهری بیان میدارد که به منظور مدیریت بهینه رواناب در مناطق خشک بایستی اثرات میزان و موقعیت کاربری اراضی بر میزان رواناب شهری و همچنین استفاده از ابزارهای ذخیره باران در این مناطق مدنظرقرارگیرد.