ارزیابی مدل بیان ژن در پیش‌بینی مکانی شوری آب زیرزمینی و مقایسه آن با مدل‌های زمین‌آماری (مطالعه موردی: دشت مشهد)

چکیده مقاله

آب‌های زیرزمینی از منابع مهم بهره‌برداری در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشند. به همین دلیل به‌منظور حفظ کیفیت آب‌های زیرزمینی و مدیریت بهینه آن، اطلاع از پراکنش مکانی و زمانی آن‌ها حائز اهمیت است و پایش و پهنه‌بندی آن‌ها به عنوان یک اصل مهم در برنامه‌ریزی‌های منابع آب کشور باید مدنظر قرار بگیرد. هدف از انجام پژوهش حاضر پهنه‌بندی هدایت الکتریکی آب زیرزمینی آبخوان دشت مشهد با استفاده از 5 روش عکس فاصله (IDW)، تخمین‌گر موضعی (GPI)، تخمین‌گر عام (LPI)، کریجینگ و کوکریجینگ و همچنین ارزیابی مدل برنامه‌ریزی بیان ژن در پیش‌بینی این پارامتر با استفاده از داده‌های مکانی می‌باشد. برای انجام پژوهش حاضر از داده‌های 122 حلقه چاه مشاهده‌ای در محدوده آبخوان دشت مشهد استفاده گردید. جهت مقایسه روش‌های مورد استفاده از سه معیار ارزیابی مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE)، میانگین قدرمطلق خطا (MAE) و معیار نش-ساتکلیف (NSE) استفاده شد. ترسیم نیم‌تغییرنما در GS+ نشان داد که داده‌های هدایت الکتریکی بهترین برازش را در مدل کروی دارند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد از میان روش‌های ذکر شده، مدل برنامه‌ریزی بیان ژن با خطای µmos/cm 54/275 RMSE=،µmos/cm 15/223 MAE= و 94/0 NSE=و پس از آن روش کوکریجینگ با خطای µmos/cm 59/573RMSE=، µmos/cm 73/319 MAE=و 72/0 NSE= از بالاترین دقت و روش تخمین‌گر موضعی (GPI) با خطای µmos/cm 11/996RMSE=،µmos/cm 56/755 MAE= و 16/0 NSE=از کمترین دقت در این زمینه بهره‌مند بودند.