بررسی و رتبه بندی امنیت آبی محدوده های مطالعاتی استان خراسان جنوبی به کمک تحلیل خاکستری

چکیده مقاله

در استان خراسان جنوبی کمبود آب از عوامل محدود کننده اصلی توسعه فعالیت‏‌های اقتصادی در دهه‌‏های آینده به‏‌شمار می‏‌رود. در این استان مانند سایر نقاط کشور هنوز استفاده مطلوب از آب به شکل یک فرهنگ جایگاه خاص خود را پیدا نکرده است؛ به همین جهت دستیابی به تعادل نسبی در زمینه عرضه و تقاضای آب یک اصل اساسی و ضروری است. این مهم جز با ایجاد یک نظام جامع در مدیریت آب و در نتیجه امنیت آبی میسر نمی‌باشد. به‏‌منظور پیشگیری از وقوع بحران‌های ناشی از عدم امنیت آبی، شناسایی تحولات سریع و روندهای معیوب در مدیریت کنونی آب و آن هم مبتنی بر واقعیت‏‌های اقلیمی، اجتماعی، اقتصادی و غیره در هر منطقه الزامی به نظر می‏رسد. در این راستا با ایجاد مجموعه‏ای از نشانگرها، وضعیت فعلی منابع آب در این استان پایش و ارزیابی شد. سپس با کمک تحلیل خاکستری که یک نوع روش رتبه‌بندی سلسله مراتبی است، دشت‌های استان از نظر امنیت آب رتبه‌بندی شد. نتایج تحلیل خاکستری نشان داد، بالاترین امتیاز سطح امنیت آبی در محدوده‌های ده‌سلم (0/524)، ده‌نو میغان (0/519) و چاهک موسویه (0/504) است. درجه امنیت آنها عمدتاً توسط توانایی آنها در کاهش مخاطرات کم‏آبی و کمیابی آب تفسیر می‌شود، هرچند که تا زمانی‏که خطر کم‏آبی و کمیابی وجود نداشته باشد، محدوده مطالعاتی امن نخواهد بود. محدوده مطالعاتی مهمی همچون دشت بیرجند (با امتیاز 0/462) وجود دارند که در حال حاضر دچار ناامنی آبی هستند. بیشترین سطح ناامنی آبی نیز در استان خراسان جنوبی، محدوده‏‌های در حال توسعه سرایان (0/268) و بشروئیه (0/363) دیده می‌‏شود.