تبیین فساد مالی در عصر قاجار

Abstract

خودکامگی شاهان قاجار یکی از دلایل اصلی پیدایش و رشد فساد مالی و اداری ایران آن زمان بود. در زمان قاجار فروش مناصب دولتی امری رایج و درآمد زا بود. اما از بعد رسیدن به مقام و مسوولیت جدید دست‌اندازی‌ به‌ بیت‌المال، باج‌گیری‌ و نیز سوءاستفاده‌های‌ مالی‌در میان آنان به وفور دیده می¬شد. آن¬ها در نخستین‌ فرصت، مبالغی‌ را که‌ برای‌ خرید مقام‌ خود پرداخته‌ بودند، از مردم‌ مطالبه‌ می‌کردند؛ و در این میان طبقات پایین جامعه به طور مداوم مورد بهرکشی مالی قرار می¬گرفتند. این مقاله با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با طرح این سوال که نقش درآمدهای نامتعارف در ایجاد فساد مالی در عهد قاجار چگونه قابل تبیین است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مصادیق درآمدهای نامتعارف مانند فروش مناصب و القاب، فروش امتیازات و انعقاد قراردادهای خارجی؛ مصادر اموال و فروش حکومت ایالات و ولایات از عوامل اصلی در فساد مالی در حوزه درآمدهای نامعمول بود.