تعیین فوگاسیته اکسیژن ماگمای کانه‏‌دار عامل کانی‏‌سازی مس گزو: داده‏‌های سریم در کانی زیرکن

Abstract

ذخیره‌های مس پورفیری به‌طور شاخص اکسیدان هستند. فوگاسیتة اکسیژن (fO2) یک فاکتور کلیدی کنترل‏‌کننده برای پیدایش ذخیره‌های مس پورفیری است. برپایة مقدار عنصرهای فرعی در کانی زیرکن، مقدار Ce4+/Ce3+ زیرکن‏‌های ماگمایی کرتاسه (1/65-9/65 میلیون سال پیش) مربوط به توده‏‌های آذرین درونی کانه‏‌دار اندیس مس پورفیری گزو در بلوک طبس و فوگاسیتة اکسیژن ماگمای مادر آن برآورد شد. مقدار Ce4+/Ce3+ در زیرکن‏‌های تودة گزو متوسط تا کم (بازة 10 تا 385 با میانگینِ 110) است که نشان‌دهندة ذخیره‌ای کوچک است. با توجه به مقدار فوگاسیتة اکسیژن کم ماگمای گزو (میانگین ∆FMQ ~ 1+)، هنگام تبلور زیرکن‏‌های ماگمایی، ماگما حالت فوق اکسیدان (بالای بافر هماتیت-مگنتیت (HM) و 4~ΔFMQ +) نشان نمی‏‌دهد که این ویژگی برای رخداد کانی‏‌سازی پورفیری مطلوب نیست. این حالت با شواهدی مانند پیدایش ماگما از ذوب پریدوتیت گوشته سنگ‌کره‌ای متاسوماتیسم‌شده با دخالت کم صفحة فرورانش و کانی‏‌شناسی ذخیره (نبود هم‌رشدی هماتیت-مگنتیت و انیدریت) تایید می‏‌شود. فرایند آغشتگی هنگام بالاآمدن و جایگزینی، اثر کاهشی بر فوگاسیتة اکسیژن توده‏‌های جایگزین‏‌شدة گزو داشته است.