شیمی کانی کلینوپیروکسن، رهنمونی بر دما - فشارسنجی و تعیین خاستگاه زمین‌ساختی بازالت‌های گزبلند، شمال غرب شهربابک

Abstract

منطقه گزبلند در غرب استان کرمان و در شمال غرب شهرستان شهربابک بخشی از کمربند آتشفشانی - نفوذی ارومیه - دختر است. بیشتر رخنمون‌های سنگی منطقه به سن ائوسن هستند و بازالت‌های مورد بررسی با سن پلیو - پلیستوسن، در این منطقه گسترش به نسبت محدودی دارند. بافت غالب این سنگ‌ها ریزسنگی پورفیری است و الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز از کانی‌های اصلی هستند. در اثر عملکرد هوازدگی و دگرسانی، کانی‌های ثانویه‌ای مانند کلسیت، کلریت و اکسیدهای آهن در این سنگ‌ها ایجاد شده­اند. بر اساس داده­های ریزکاو پرتوی ایکس، ترکیب پیروکسن‌ها دیوپسید - اوژیت است. ترکیب شیمیایی کلینوپیروکسن‌ها گویای ماگمای مادر با سرشت آهکی - قلیایی بوده که از خاستگاه زمین‌ساختی وابسته به فرورانش ناشی شده­ است. بر پایه بررسی­های دما و فشارسنجی کلینوپیروکسن، ماگمای مادر این سنگ‌ها طی تبلور کانی کلینوپیروکسن دارای حدود 10 درصد آب با فشار 2 تا 8 کیلوبار بوده که بیانگر تشکیل آن‌ها در زمان بالا آمدگی و پیش از فوران است. تغییرات دمایی ماگما طی تبلور کلینوپیروکسن‌ها از 1130 تا 1249 درجه سانتی‌گراد است.