ارزیابی عملکرد مدل IHACRES در شبیه سازی رواناب (مطالعه موردی: حوضه رودخانه افین)

چکیده مقاله

مدلسازی بارش - رواناب یکی از کلیدی‌ترین ابزار در علم هیدرولوژی برای یافتن خصوصیاتی از سیلاب نظیر میزان و زمان رسیدن به دبی اوج است. در این تحقیق مدل IHACRES در قالب بسته نرم افزاری Hydromad و در بستر R، برای شبیه سازی جریان حوضه رودخانه افین قاین مورد استفاده قرار‌گرفت و عملکرد آن با روش‌ ARMAX در شبیه سازی رواناب با مورد بررسی قرارگرفت. برای انجام شبیه‌سازی با استفاده از مدل فوق، داده‌های مربوط به بارش، دبی جریان وتبخیردر مقیاس ماهانه طی سال‌های 1993 تا 2019 مورد استفاده قرارگرفت. واسنجی پارامترهای مدل IHACRES با استفاده ازتابع هدف به منظور حداکثر‌سازی مقدار شاخص نش – ساتکلیف انجام پذیرفت. واسنجی مقادیر دبی مشاهداتی با استفاده از معیارهای ارزیابی Ns وR^2 انجام پذیرفت. در این مرحله محدوده مناسب پارامترهای مدل تعیین گردید و با استفاده از تابع هدف حداکثرسازی مقدار نش-ساتکلیف، مقادیر بهینه پارامترهای مدل تعیین گردید. مقادیر این دو معیار بترتیب برابر 79/0 و 85/0 بود که نشان دهنده‌ عملکرد قابل قبول مدل در شبیه‌سازی مقادیر دبی مشاهداتی در خروجی حوضه می باشد. در مرحله صحّت سنجی مقادیر معیارهای ارزیابی به ترتیب برابر 54/0 و 64/0 برآورد شد که نشان از عملکرد مطلوب مدل دارد. در مجموع نتایج تحقیق، نشان دهنده این موضوع است که نتایج حاصل از مدل IHACRES در منطقه مورد مطالعه، با استفاده از روش ARMAX عملکرد دقیقی داشته است.