استفاده از هلالی آبگیر در پروژه‌های احیاء و اصلاح مراتع (مطالعه مروری)

Abstract

مراتع به¬عنوان یکی از بزرگترین اکوسیستم¬های طبیعی کارکردهای فراوانی دارند؛ ولی امروزه با وجود بهره¬برداری بی¬رویه و سوء مدیریت دچار نابودی و کاهش پتانسیل شده¬اند. در مناطق خشک و نیمه خشک ایران، معمولاً بارش‌ها به صورت رگباری، در زمان کم و با شدت زیاد اتفاق می‌افتند؛ همین امر دلیلی است بر لزوم اجرای پروژه‌هایی در جهت کنترل روان آب و ذخیره‌سازی نزولات جوی، کاهش فرسایش خاک و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی. احداث چاله‌های هلالی شکل، گوراب‌ها، پیتینگ، تراس بندی، کنتورفارو و پخش سیلاب در مراتع از مهم‌ترین روش‌های جمع‌آوری آب باران تلقی می¬شوند. هلالی آبگیر عبارتست ¬از چاله¬هایی به¬شکل هلال یا نیمدایره به شعاع 5/1 متر و عمق 30-40 سانتی¬متر که در امتداد خطوط تراز و عمود بر جهت شیب ایجاد می¬شوند. هدف این تحقیق مروری است بر تحقیقات مرتبط با کاربرد هلالی¬های آبگیر در پروژه‌های احیا و اصلاح مراتع. در این مطالعه ضمن تشریح این پروژه، به بررسی ابعاد و ساختار آن، تأثیر هلالی آبگیر بر شاخص¬های پوشش گیاهی، خصوصیات و ویژگی¬های خاک و اثرات زیست¬محیطی آن با استفاده از مطالعه منابع مرتبط موجود پرداخته شده است. نتایج بررسی¬ها حاکی از اثرات مثبت این سازه بر توان تولید پوشش گیاهی، تنوع و غنای گونه ای، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و توان ترسیب کربن در خاک و گیاه می¬باشد. و درصورتی که به اصول ساختاری و شرایط احداث هلالی¬ آبگیر به¬خوبی توجه شود، احداث این سازه بخصوص در مناطق خشک و نیمه¬خشک باعث بهبود شرایط و شاخص¬های پوشش گیاهی و همچنین بهبود شرایط زیست محیطی اکوسیستم می¬شود.