مدلسازی تأثیر تغییر کاربری و پوشش اراضی بر شدت بیابانزایی دشت مختاران به کمک مدل سلول های خودکار مارکوف

Abstract

کاربری و پوشش اراضی یکی از عوامل مهم در ارتباط با خطر بیابانزایی است زیرا تخریب محیط زیست همیشه با حذف پوشش گیاهی طبیعی پدید می‌آید. در این پژوهش با ادغام سناریوهای تغییر کاربری اراضی با مدل ارزیابی بیابان‌زایی مدالوس (ESAs) حساسیت به بیابان‌زایی در حوزۀ آبخیز مختاران ارزیابی و به پیش بینی ریسک بیابان‌زایی پرداخته شد. نقشه‌های کاربری اراضی با استفاده از داده‌های سری-های زمانی تصاویر ماهواره‌ای لندست از سال‌های 1987 ،1998 ،2003 به عنوان سناریوی گذشته و 2015 به عنوان سناریوی حال حاضر طبقه‌بندی شد.نقشه کاربری اراضی سال 2025 و 2035 بر اساس شبیه‌سازی‌های مدل CA_Markov تهیه و به عنوان سناریوی آینده تعیین گردید. نتایج اعتبار سنجی با محاسبه کاپای تطابق کلی0.95= Kno صحت مدل را تأیید کرد و کاربری اراضی برای سال 2025 و 2035 بر اساس ماتریس مساحت انتقال مارکف و قوانین انتقال پیش بینی گردید. نتایج نشان داد در کل دوره مورد مطالعـه، 68.29 کیلومتر مربع از وسعت اراضی دیم کاسـته و 25.35 کیلومتر مربع به اراضی کشاورزی و باغی افزوده شده است. در پهنه کاربری پلایا-اراضی لخت، تغییرات به سمت افزایش وسعت این اراضی به میزان 26.86 کیلومتر مربع بوده است. همچنین روند تغییرات کاربری مرتع با رشد این اراضی به میزان 18.83 کیلومتر مربع مثبت ارزیابی شد. در مقایسه با سناریوی حال حاضر، روند بیابان‌زایی در سناریوی آینده با افزایش مساحت مناطق بحرانی از 30.9 به 48.7 درصد طی دوره 20 ساله، روند بیابان‌زایی رو به افزایش پیش‌بینی شد. حساس ترین کاربری به بیابان‌زایی اراضی پلایا- لخت شناخته شد.