شناسایی کانون های گرد و غبار منطقه سیستان با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره

چکیده مقاله

ﯾﮑﯽ از وﯾﮋﮔﯿﻬﺎی ﻣﻬﻢ ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ (ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪﺧﺸﮏ)، رﺧﺪاد ﭘﺪﯾﺪهﻫ ای ﮔﺮد و ﻏﺒﺎری در اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﺳﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻋﺮض های ﺟﻨﺐﺣﺎرهای رخ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻪ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻣﺨﻮف و ﯾﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ ﻏﺒﺎری دﻧﯿﺎ ﻣﻌﺮوف ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. اﯾﻦ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ از ﻏﺮب آﻓﺮﯾﻘﺎ ﺗﺎ ﺷﺮق آﺳﯿﺎ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه و اﯾﺮان، در واﻗﻊ در ﻣﯿﺎن ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎی ﻏﺒﺎری ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ . در ﻫﺮ ﺳﺎل، ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﯾﮏ ﺗﺎ دو ﺑﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر وارد ﺟﻮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل ﻧﯿﻤﯽ از ﮐﻞ ذرات ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺮوﭘﻮﺳﻔﺮ اﺳﺖ. در ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻧﯿﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎﯾﯽ از آﻓﺮﯾﻘﺎ، اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ و ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﺎر رﺳﻮب ﺳﺎﻻﻧﻪی ﺣﻤﻞ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎد، ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺑﺎر رﺳﻮﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺣﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد. ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺑﺎدﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ، ﮐﻪ در ﺧﺎﮐﻬﺎ، رﺳﻮﺑﺎت اﻋﻤﺎق درﯾﺎﻫﺎ و ﻫﺴﺘﻪﻫﺎی ﯾﺦ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻨﺸﺄ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﯿﺎر دورﺗﺮ از ﻣﺤﻞ ﻇﻬﻮرﺷﺎن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻣﺮوزه ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎی ﮔﺮد و ﻏﺒﺎری در ردﯾﻒ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺨﺎﻃﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﻼﻣﺘﯽ اﻧﺴﺎن و ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ را ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﺟﺪی روﺑﺮو ﻧﻤﻮده اﻧﺪ. در ﺟﻨﻮبﺷﺮق اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺑﺎر ﺟﺎﻣﺪ ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﺸﮑﯿﺪه ی درﯾﺎﭼﻪﻫﺎی ﻫﺎﻣﻮن و ﺑﺨﺼﻮص ﻫﺎﻣﻮن ﭘﻮزک ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. اﻗﻠﯿﻢ در دﺷﺖ ﺳﯿﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن درﺟﻪی ﺣﺮارت ﻃﯽ دورهی وزش ﺑﺎدﻫﺎی 120 روزه و ﻗﻄﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎرش و ﺧﺸﮑﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻬﯿﺎ ﺷﺪن ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﻮی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎدﻫﺎ ﮔﺮدﯾﺪه و ﺑﺎ وﺟﻮد ﮐﺎﻫﺶ رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎک، اﻣﮑﺎن ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺗﻮﻓﺎنﻫﺎی ﮔﺮد و ﻏﺒﺎری را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎزد. اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﯿﻦ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و دﺷﺖ ﺳﯿﺴﺘﺎن، وﺟﻮد ﻣﺮاﮐﺰ ﻓﺸﺎر ﻗﻮی در ﺳﯿﺒﺮی از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪه و ﺗﺸﺪﯾﺪ ﮐﻨﻨﺪه ی ﺑﺎدﻫﺎ و ﺗﻮﻓﺎن ﻫﺎی ﮔﺮد و ﻏﺒﺎری در دﺷﺖ ﺳﯿﺴﺘﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ(ﺧﺴﺮوی، 1389). در این تحقیق برای شناسایی کانون های برداشت ذرات گردوغبار پردازش تصاویر ماهواره ای مورد توجه قرار گرفت و نتایج محاسبة میزان SST و NDVI و مدلسازی آن در منطقة مورد مطالعه )مناطق با SST بالا و NDVI پایین( مناطق خیزش گردوغبار را مشخص کرد