اثر روش های عمل آوری بستر طیور بر جمعیت های میکروبی، ارزش تغذیه ای پروتئین، قابلیت هضم مواد مغذی و متابولیت های خونی در میش های آبستن

Abstract

سابقه و هدف: سیستم‌های متراکم پرورش طیور به‌خصوص جوجه‌های گوشتی، تولید مقادیر قابل توجهی از کود را به‌همراه دارند که به عنوان خوراک برای نشخوارکنندگان قابل استفاده است. با این حال، تولید آمونیاک، متان و سولفید هیدروژن و همچنین انتشار پاتوژن‌های بیماری‌زا از جمله اصلی‌ترین نگرانی‌ها زیست محیطی در این زمینه است. لذا هدف از این مطالعه بررسی روش‌های حرارتی مختلف بر جمعیت‌های میکروبی و خصوصیات متابولیکی پروتئین بستر طیور و اثرات آن بر قابلیت هضم مواد مغذی و متابولیت‌های خونی در میش‌های آبستن است. مواد و روش‌ها: عمل‌آوری بستر طیور با 1- حرارت مرطوب در دمای ℃121 به مدت 15 دقیقه (5/1 اتمسفر) ، 2-حرارت خشک در دمای ℃150 به مدت 20 دقیقه، 3- حرارت خشک در دمای ℃80 به مدت 40 دقیقه و 4- حرارت خشک در دمای ℃60 به مدت 24 ساعت انجام شد. بار میکروبی کل، جمعیت کلی‌فرم‌ها، قارچ و کپک و نیز پاتوژن‌های سالمونلا و اشریشیا کلی با استفاده از روش توصیه شده توسط سرویس ایمنی و بازرسی مواد غذایی تعیین شد. خصوصیات متابولیکی پروتئین با استفاده از سیستم ارزیابی DVE/OEB تعیین شد. عمل‌آوری بستر طیور در حجم بالا با توجه به نتایج بدست‌آمده در دمای ℃150 به مدت 20 دقیقه انجام شد. در ادامه 96 رأس میش آبستن (آمیخته کردی × بلوچی) در قالب طرح کاملاً تصادفی به 4 گروه 24 رأسی تقسیم شدند و چهار سطح صفر، 8، 16 و 24 درصد بستر عمل‌آوری شده به تغذیه میش‌ها رسید. دوره آزمایش به‌مدت 6 هفته قبل از زایش و 3 هفته بعد از زایش بود و اثرات تیمارهای آزمایشی بر خصوصیات تولید مثلی، قابلیت هضم مواد مغذی و برخی از متابولیت‌های خونی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: تمامی عمل‌آوری‌های حرارتی سبب کاهش بار میکروبی کل در مقایسه با بستر خام شدند (P<0.05). به‌علاوه، عمل‌آوری در دمای ℃150 و نیز حرارت مربوط ضمن حذف کامل کلی‌فرم‌های بستر سبب غیرفعال‌سازی سالمونلا و اشریشیا کلی شد. میانگین جمعیت قارچ و کپک در بستر خام و عمل‌آوری شده در دمای ℃80 و ℃60 یکسان بود (P>0.05). به‌علاوه بستر عمل-آوری شده در دمای ℃60 در مقایسه با بستر خام سبب افزایش مقدار OEB (17- در مقابل 15- گرم بر کیلوگرم) و DVBE (13 در مقابل 10 گرم بر کیلوگرم) شد (P<0.05). جایگزینی 24 درصد بستر طیور عمل‌آوری شده سبب کاهش 67/20 درصدی در حفظ آبستنی و کاهش 86/19 درصدی در وزن تولید بره‌ها در مقایسه با گروه شاهد شد (P<0.05). به‌علاوه تغذیه میش‌ها با 16 درصد بستر تغییری در قابلیت هضم ظاهری ماده خشک، ماده آلی و پروتئین خام در دوره‌های قبل و بعد از زایش ایجاد نکرد (P>0.05). با این حال سطح 24 درصد بستر عمل‌آوری شده سبب افزایش غلظت گلوکز خون (81/68 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) در مقایسه با میش‌های تغذیه نشده با بستر (07/63 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) در دوره قبل از زایمان گردید (P<0.05)، اما تغییری در دوره‌ی بعد از زایش مشاهده نشد (P>0.05). همچنین افزایش خطی غلظت نیتروژن اوره‌ای خون و کلسترول در هر دو دوره با افزایش سطح بستر عمل‌آوری شده مشاهده گردید (P<0.05). نتیجه‌گیری: بهبود خصوصیات متابولیکی پروتئین در تمامی روش‌های عمل‌آوری بستر حاصل شد. عمل‌آوری در دمای ℃150 با توجه به ایجاد امنیت میکروبی و از بین بردن پاتوژن‌های بستر (سالمونلا و اشریشیا کلی) برتری بیشتری در مقایسه با روش حرارت مرطوب دارد؛ زیرا نیاز به تجهیزات و هزینه تولید کمتر ضمن استفاده از حجم بالا این محصول فرعی را فراهم می‌کند. به‌طور‌کلی سطح 8 درصد بستر عمل‌آوری شده برای تغذیه میش‌های آبستن در دوره‌ قبل از زایش و سطح 16 درصد در دوره بعد از زایش بدون اثر منفی بر قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و پروتئین خام می‌تواند کاهش هزینه تمام شده جیره را به همراه داشته باشد.