بررسی عوامل موثر بر سرمایه گذاری تجار مشهد در پرورش گوسفند قره¬گل در روستاهای سرخس دوره پهلوی

چکیده مقاله

پوست یکی از کالاهای مهم صادراتی ایران در دوره قاجار بود. از دوره پهلوی گوسفند قره¬گل در سرخس با هدف تولید پوست مرغوب و گران¬قیمت تولید شد که جایگاه مهمی در صادرات پیدا کرد. عوامل متعدد داخلی و خارجی باعث رونق گرفتن پرورش این نژاد گوسفندی در سرخس شد. علاوه بر بومیان، تجار صادرکننده پوست نظیر کوزه¬کنانی، کارزانی، امین¬التجاری و برخی تجار جدیدالاسلام نظیر برادران امین¬اف، عبدالصمد یوسف¬زاده و غیره وارد این حوزه تولیدی شدند. این پژوهش با هدف پاسخ دادن به این سئوالات انجام گرفت که چه عوامل داخلی و خارجی موثر بر توجه به پرورش گوسفند قره¬گل در سرخس بود؟. تجار مشهد چه نقشی در ترویج و تکثیر گوسفند قره¬گل و تولید پوست بره داشتند؟عوامل انحطاط و رکود پرورش گوسفند قره¬گل در سرخس چه بود؟ این پژوهش با روش پژوهش¬های تاریخ به صورت توصیفی- انجام گرفت و اسناد و مدارک نشان دادند فروپاشی روسیه تزاری بعد از انقلاب 1917م. باعث انتقال حوزه جغرافیای پرورش گوسفند قره¬گل از بخارا به سرخس و شمال افغانستان شد. سپس دولتی شدن تجارت افغانستان در سال 1310ش. باعث محرومیت تجار ایرانی از منافع تجارت این کالا و گرایش به پرورش گوسفند قره¬گل شد. رونق گرفتن بازار پوست قره¬گل در آلمان باعث توجه تجار مهمی چون کوزه¬کنانی، کازرانی و تجار جدیدالاسلام نظیر برادران امین¬اف، ابراهیم آقائی¬اف و بسیاری از بومیان سرخس به پرورش این گوسفند شد. روندی که پس از شهریور 1320ش. کاهش یافت. تنزل صادرات، عدم سرمایه¬گذاری تجار و شیوه تولید تودلی نیز باعث رکود پرورش گوسفند قره¬گل در سرخس شد.