بررسی نقش ترجمه در اولین نشریات مشهد: مطالعه موردی سه نشریه دانش، الکمال و دبستان

چکیده مقاله

ترجمه‌پژوهان تاکنون کمتر به نشریات ادواری توجه نشان داده‌اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه ترجمه، زبان‌های مورد استفاده در ترجمه، محتوای متون ترجمه‌شده، خاستگاه مترجمان و واکنش‌های اجتماعی به ترجمه در سه نشریه‌ی «دانش»، «الکمال» و «دبستان» چاپ مشهد انجام شده است. نتایج نشان داد ترجمه در این سه نشریه، با توجه به اهداف آن‌ها، از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و بخش قابل‌توجهی از مطالب آن‌ها را متون ترجمه‌شده از زبان‌های فرانسه، عربی و انگلیسی تشکیل می‌داده است. محتوای این ترجمه‌ها شامل موضوعات متنوع اجتماعی، فرهنگی و علمی، مانند زندگی‌نامه‌ها، رمان‌ها و مباحث علمی و دینی، بوده است. مترجمان این نشریات اغلب روزنامه‌نگاران، تجار و کارکنان ادارات بودند که به‌صورت غیرحرفه‌ای به ترجمه‌ی مطالب از نشریات و کتاب‌های خارجی می‌پرداختند. همچنین، ترجمه‌ی آثاری که با ارزش‌های فرهنگ اسلامی و ایرانی ناسازگار بودند، واکنش منفی علما را به دنبال داشت. این پژوهش ضمن بررسی جایگاه و نقش ترجمه در نشریات ادواری، زمینه را برای پژوهش‌های آتی در حوزه تاریخ ترجمه هموار می‌سازد.