بررسی ویژگی های هندسی، زمین شیمی و جایگاه زمین ساختی گدازه های ستونی معدن گورید، باختر سربیشه (خراسان جنوبی)

Abstract

در معدن سنگ لاشه گورید در فاصله 5 کیلومتری غرب شهرستان سربیشه (استان خراسان جنوبی)، رخنمون¬هایی از گدازه¬-های آندزیتی با ساختار ستونی وجود دارد که از نظر تقسیمات زمین¬شناسی در بخش شرقی بلوک لوت قرار گرفته¬اند. کانی-های سازنده گدازه¬ها شامل پلاژیوکلاز فراوان، پیروکسن و گاهی کانی کدر هستند. بررسی ویژگی¬های هندسی درزه¬های ستونی در معدن گورید نشان داد که ستون¬ها مخلوطی از چندوجهی¬های 4، 5، 6 و 7 وجهی بوده و در رده نامنظم قرار می-گیرند. بر مبنای اندازه¬گیری¬های انجام¬شده در سه بلوک مجزا (هر یک به مساحت حدود یک متر مربع) از ستون¬های آندزیتی معدن گورید، میانگین شاخص شش ضلعی 83/0 بدست آمد. میزان کل عناصر نادر خاکی در گدازه¬های ستونی معدن گورید 36/185 تا ppm23/204 بوده و الگوی یکنواخت با غنی¬شدگی LREE نسبت به HREE شبیه مجموعه¬های کالک¬آلکالن با 76/9-26/8N=(La/Yb)، 85/7-76/6N=(Ce/Yb) و آنومالی منفی ضعیفEu (میانگین 89/0Eu/Eu*=) نشان می¬دهند. غنی¬شدگی LREE نسبت به HREE به همراه غنی شدگی در LILE (به استثنای Ba) و تهی¬شدگی HFSE (Nb، Ti و P) در گدازه¬های بررسی¬شده، بیانگر ماگماتیسم کمان‌ آتشفشانی حاشیه فعال قاره است. نسبت Sm/Yb در نمونه¬های آندزیتی گورید کمتر از 5/2 (میانگین 86/1) است که بیانگر نبود یا وجود مقدار کمی گارنت در خاستگاه است. نسبت پایینDy/Yb (78/1 تا 32/2) در این سنگ¬ها، خاستگاه اسپینل لرزولیتی آن¬ها را تأیید می¬نماید. با بهره¬گیری از نسبت¬های N(La/Yb) (LREE/HREE) و N(Gd/Yb) (MREE/HREE) نیز مشخص شد که نمونه¬ها در قلمرو پایداری اسپینل و در مجاورت منحنی ذوب اسپینل لرزولیت با حدود 90 درصد اسپینل واقع شده¬اند.