جایگاه تکتونیکی ماگماتیسم آداکیتی ترشیری منطقه ثمن¬شاهی (شمال بیرجند)

چکیده مقاله

منطقه مورد مطالعه در شمال بیرجند، در حاشیه شمال غربی زون سیستان و مرز آن با بلوک لوت واقع شده است. در این منطقه واحد¬های گدازه¬ای و نیمه¬عمیق شامل آندزیت، داسیت، گرانودیوریت پورفیری و کوارتز¬مونزونیت پورفیری به همراه سنگ¬های آذرآواری نظیر آگلومرا، توف و برش رخنمون دارند. کانی¬های اصلی سازنده واحد¬های حدواسط شامل پلاژیوکلاز، آمفیبول و پیروکسن و کانی¬های اصلی واحد¬های اسیدی شامل پلاژیوکلاز، کوارتز، الکالی¬فلدسپار، آمفیبول و بیوتیت هستند.. توده¬های مورد مطالعه ماهیت کالک¬آلکالن و متا¬آلومین دارند. تمام سنگ¬های مورد مطالعه، غنی¬شدگیLILE (K, Rb, Ba, Cs) و تهی-شدگیHFSE نشان می¬دهند که از خصوصیات ماگماهای وابسته به فرورانش می¬باشد. غنی¬شدگی LREE نسبت به HREE همراه تهی¬شدگی HFSE (Ti , Nb, Ta) همراه با نمودارهای جداکننده محیط تکتونیکی، نیز بیانگر شکل¬گیری این سنگ¬ها در محیط فرورانش و حاشیه فعال قاره¬ای است. میانگین مقدارSiO2(35/64درصد)، ) Al2O357/15درصد)، MgO(30/2درصد) و میزان پایین Yو Yb (56/0Yb< و1/7Y< پی پی ام) و Sr بالا (میانگین 571پی پی ام) نشان می¬دهد که ماگمای سازنده این توده¬ها، ماهیت آداکیتی داشته است. آداکیت¬های مورد مطالعه، از ذوب بخشی پوسته اقیانوسی فرورونده منشاء گرفته است.