آب در داستان های عاشقانۀ ایرانی و عربی

Abstract

آب به عنوان یک عنصر حیاتی و مقدّس در انواع مختلف ادبیات فارسی بازنمایی شده است و این امر تا حدی متأثر از اهداف و اقتضائات این انواع بوده است. هدف این مقاله بررسی جلوۀ آب در داستان¬های عاشقانه و به طور ویژه داستان¬های عاشقانۀ ایرانی و عربی است. برای این منظور، به روش توصیفی- آماری به بررسی معانی، متعلقات و کاربردهای ادبی آب در دو منظومۀ عاشقانۀ خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی گنجوی پرداخته شده است. نتایج این بررسی حاکی از آن است که از بین معانی آب، معنای حقیقی آن بیشترین نمود را در داستان¬های عاشقانه داشته و پس از آن معنای مجازی اشک بیشترین کاربرد را به خود اختصاص داده است. از متعلقات آب، عناصر اربعه و از بین آنها، آتش بیشترین مجاورت را با این واژه داشته است. از میان شگردهای ادبی نیز مراعات نظیر بیشترین بسامد را داشته است. نتایج به دست آمده نشان می¬دهد که سه عنصر نوع ادبی، جغرافیای داستان و باورهای اقوام در بازنمایی عنصر آب در آثار ادبی موثر بوده اند.