بررسی نشانه معناشناسی کارکرد زوایه دید در داستان زال و رودابه با تکیه بر الگوی ژاک فونتنی

Abstract

زاویۀ دید را باید یکی از تأثیرگذارترین عناصر داستان دانست؛ نویسنده یا گفته‌پرداز در راستای انتقال مفاهیم و اطلاعات به گفته‌یاب با استفاده از عنصر زاویۀ دید می‌کوشد مسیر توجه خواننده را به سمت فرد یا نقطۀ مورد نظر خود رهنمون سازد. ژاک فونتنی نشانه-معناشناس فرانسوی در الگویی که به منظور تحلیل عنصر زاویۀ دید ارائه می‌دهد و بر این باور است که زاویۀ دید رابطه‌ای است معنادار و غایتمند که میان دو عامل موقعیتی با نام‌های عامل مبدأ و مقصد برقرار می‌شود. پژوهش حاضر با تحلیل محتوایی و بررسی آماری کارکرد زاویۀ دید در داستان پهلوانی- عاشقانۀ زال و رودابه درصدد پاسخ به این پرسش‌ها است که کدام یک از زاویه‌های دید شش گانۀ مطرح شده توسط ژاک فونتنی بسامد بالاتری در این داستان به خود اختصاص داده است، همچنین گونه‌های مختلف زاویۀ دید در این داستان بیشتر به منظور ارائۀ چه مفاهیمی به کار رفته‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که به دلیل غلبۀ وجه پهلوانی بر وجه عاشقانه در داستان زال و رودابه، زاویۀ دید گزینشی در مقایسه با انواع دیگر، از بسامد بالاتری برخوردار است؛ همچنین استفادۀ بدیع و منحصر به فرد از زاویۀ دید رقابتی در این داستان دیده می‌شود.