خمسه سرایان فارسی زبانِ آذربایجان

Abstract

حکیم نظامی گنجوی با سرودن منظومه¬های پنج¬گانۀ خود، موسوم به «خمسه» و «پنج¬گنج»، یکی از سنت¬های بزرگ ادب فارسی و فرهنگ ایرانی را بنیان گذارد که حدود هشتصد سال پس از او پا بر جا ماند. پس از نظامی، شاعران بسیاری در دوره¬های تاریخی مختلف و در گسترۀ وسیع فرهنگ ایرانی (ایران، هند و عثمانی) به تقلید از او خمسه¬هایی به زبان¬های فارسی، ترکی (آذری، عثمانی و جغتایی)، اردو و... سرودند. با توجه به پراکندگی این خمسه¬سرایان، می¬توان حوزه¬ها و مناطق این سنت ادبی بزرگ را تعیین کرد. تنها در حوزۀ ایران ما شاهد چهار منطقۀ آذربایجان، خراسان، فارس و اصفهان هستیم. هدف این مقاله معرفی خمسه¬های فارسی و خمسه¬سرایان فارسی¬زبان منطقۀ آذربایجان (خاستگاه نوع ادبی خمسه و سنت خمسه¬سرایی) است.