تحلیلی بر کلان روایت های ژئوپلیتیکی مسلط در خاورمیانه (رویکردی نو به مطالعه قلمرو سازی های ژئوپلیتیکی)

چکیده مقاله

تحولات و پویایی‌های ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا متأثر از گفتمان و پاد گفتمان‌های مختلفی است؛ اما آنچه در این میان بیشتر به چشم می‌آید رقابت سه گفتمان مسلط با عنوان گفتمان «اسلام شیعی» جمهوری اسلامی ایران، گفتمان «ضد شیعی» اعراب سنی و گفتمان «مبارزه با تروریسم» غرب است. هر سه گفتمان فوق از یک هویت مسلط برخورداراند که بر مبنای همین هویت مسلط سعی در تعریف هویت «دیگری» به‌عنوان دشمن دارند. گفتمان ضد شیعی اعراب سنی بر مبنای همین تفکر دیگری خود را «شیعه» و «ایران» و گفتمان اسلام شیعی جمهوری اسلامی، دیگری خود را«سکولاریسم» و «آمریکا» قرار داده‌اند؛ اما گفتمان غرب دیگری خود را «مبارزه با تروریسم» و «مبارزه با بنیادگرایی اسلامی» قرار داده است. نکته کلیدی بحث هم به همین مسئله مرتبط است. در حقیقت، گفتمان غرب بر مبنای تئوری قدرت هوشمند خود و با توجه به مؤلفه‌های جنگ نرم معتقد به هیچ دوست یا دشمنی برای خود، در همه زمان‌ها و مکان‌ها نیست؛ بلکه بر مبنای سیاست خارجی پراگماتیسمی یا عمل‌گرایانه خود بسته به نوع استراتژی‌ها و اهداف ژئوپلیتیکی خود به این کار مبادرت می‌ورزد؛ اما هر دو گفتمان ژئوپلیتیکی عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران دیگری¬خود¬را هویتی ثابت و همچنین کشوری واحد قرار داده‌اند و به‌تبع آن، در همه شرایط و زمان‌ها بر مبنای همان دیگری به روایت ژئوپلیتیکی خود اقدام می‌کنند.