تعیین وضعیت خشکسالی با استفاده از شاخصهای سنجش از دور و خشکسالی هواشناسی و کشاورزی در مناطق با اقلیم مختلف

Abstract

پایش مؤثر و بهموقع خشکسالی میتواند به توسعه سامانههای خشکسالی و مدیریت بهینه منابع آبی کمک کند و این سامانهها نیز به نوبه خود میتوانند هزینههای ناشی از خشکسالی را به کمینه برسانند. هدف از این پژوهش، بررسی خشکسالی با استفاده از دادههای ماهوارهای سنجنده لندست و شاخصهای خشکسالی هواشناسی و کشاورزی در سه منطقه با شرایط اقلیمی متفاوت )بیرجند، شیراز و رشت( میباشد. بدین منظور شاخصهای خشکسالی بر مبنای دادههای ماهوارهای شامل شاخص تفاوت پوشش گیاهی نرمالشده )NDVI)، شاخص پوشش گیاهی تعدیلکننده اثرات خاک )SAVI )و شاخص پوشش گیاهی نسبت ساده )SR )از روی تصاویر لندست برای دوره زمانی ،۲00۲ ۲014 تا ۲0۲0 استخراج شد. سپس نتایج این شاخصها با مقادیر شاخص بارش استاندارد )SPI )و شاخص شناسایی خشکسالی )RDI )مقایسه گردید. بررسی شاخصها حاکی از باال بودن مقدار شاخصها در تمامی سالهای مورد بررسی در منطقه رشت میباشد. در منطقه شیراز کاهش قابل توجهی در مقدار میانگین شاخصها در ماههای August و September سالهای ۲015 تا ۲0۲0 اتفاق افتاد. همچنین این کاهش در مقدار میانگین شاخصها در منطقه بیرجند از September سال ۲00۲ تا ۲0۲0 دیده شد. از طرفی از میان ماههای مورد بررسی، ماه September سال ۲015 در مناطق رشت و شیراز و سال ۲014 )September )بیرجندبیشترین خشکسالی را از نظر شاخصهای سنجش از دور داشتهاند. نتایج نشان داد که در هر سه منطقه شاخصهای سنجش از دور از جمله NDVI و SAVI همبستگی باالیی با شاخصهای SPI و RDI دارند. با این تفاوت که شاخص RDI برای پایش و پیشبینی خشکسالی، بر شاخص SPI برتری دارد. در نتیجه، شاخص RDI عالوه بر مقدار بارندگی، تبخیرتعرق را نیز لحاظ میکند و از حساسیت بیشتری خصوصاً در مناطق خشک نظیر شیراز و بیرجند که مقدار تبخیرتعرق بیشتر از مقدار بارندگی می باشد، برخوردار است.