ارزیابی شاخص‌‌های زیست محیطی در دمپ باطله معدنی

Abstract

فلزات سنگین از آلاینده‌‌های مهم و خطرناک محیط زیست به شمار ‌‌می‌روند. مواد باطله در دمپ‌های معدنی از سنگ‌های روباره کانسار و مناطق دگرسانی تشکیل می‌شوند که وضعیت اقلیمی و آب و هوایی تاثیر مستقیم روی هوازدگی آن‌ها دارند. مهمترین تأثیر انسان بر ژئومورفولوژی منطقه، رهاسازی مقادیر زیادی خرده سنگ و باطله در دره‌های اطراف معادن است. در این تحقیق با هدف بررسی غلظت برخی از عناصر شامل مس، کبالت، نیکل و سرب در سطح دمپ باطله معدنی، تعداد 58 نمونه سطحی از دمپ باطله 31 معدن سرچشمه برداشت شد. جهت پایش وضعیت زیست‌محیطی دمپ، نتایج غلظت نمونه‌ها با استفاده از سه شاخص زمین انباشت، ضریب آلودگی و درجه آلودگی کلاسه بندی شد. بر اساس نتایج شاخص‌ها در منطقه، بیشترین مقدار شاخص به ترتیب مربوط به مس، سرب، کبالت و نیکل است. حداکثر مقدار شاخص‌ها مربوط به محل آبراهه ای از دمپ ‌می‌شد که ذرات ریز آواری حاوی عناصر در آن مکان رسوب کرده بود. در ادامه نقشه‌های پراکنش عناصر تهیه شد که نسبت گستردگی هر یک از کلاس‌های آلودگی در آن مشخص است. بر اساس مشاهدات صحرایی عامل مهم کنترل کننده در گسترش آلودگی دمپ به مناطق اطراف، وجود لایه ای سخت حاصل از فرآیندهای شیمیایی تولید و خنثی سازی اسید و حرکت ماشین‌های سنگین معدنی در سطح دمپ است که اثرات آلودگی را کاهش ‌می‌دهد.