تأثیر پوترسین و نیترات کلسیم بر خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد کنجد (.Sesamum indicum L) تحت تأثیر تنش رطوبتی

چکیده مقاله

به‌منظور بررسی اثرات کاربرد پوترسین و نیترات کلسیم بر رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی و عملکرد کنجد تحت تنش رطوبتی آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات­ فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. در این آزمایش تنش رطوبتی در سه سطح (100% (شاهد)، 75% و 50% نیاز آبی کنجد) به‌عنوان فاکتور اصلی و محلول‌پاشی نیترات کلسیم (صفر، 5 و 10 میلی مولار) و پوترسین (صفر و 0.5 میلی ­مولار) و شاهد (عدم محلول­ پاشی) به‌عنوان فاکتور فرعی موردبررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برهمکنش تنش رطوبتی، نیترات کلسیم و پوترسین بر روی محتوی کلروفیل، پرولین، شاخص سبزینگی، تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته و عملکرد دانه معنی ­دار بودند. سطح 50% نیاز آبی موجب کاهش کلروفیل a (42%)، کلروفیل b (31%)، تعداد دانه در کپسول (43%)، تعداد کپسول در بوته (19%) و عملکرد دانه (40%) و افزایش میزان پرولین (21%) و شاخص سبزینگی (12%) شد. محلول‌پاشی نیترات کلسیم 10 میلی­ مولار و مصرف پوترسین ضمن کاهش اثرات ناشی از کمبود رطوبت موجب افزایش صفات مذکور نسبت به تیمار عدم محلول‌پاشی گردید. بالاترین عملکرد دانه (919.2 کیلوگرم در هکتار) در شرایط بدون تنش و مصرف هم‌زمان پوترسین و 10 میلی­ مولار نیترات کلسیم حاصل شد که با تیمار 75% نیاز آبی تفاوت معنی­دار نداشت. به‌طورکلی تنش رطوبتی 50% نیاز آبی منجر به کاهش عملکرد و اجزای عملکرد کنجد شد. کاربرد نیترات کلسیم در غلظت 10 میلی­ مولار و پوترسین 0.5 میلی­ مولار توانستند اثرات مضر ناشی از تنش رطوبتی را کاهش داده و بهبود عملکرد را سبب شوند.