معانی وحدت حمل: از محقق دوانی تا مرحوم مظفر

چکیده مقاله

در تناقض علاوه بر اختلاف، وحدت های هشتگانه ای نیز لازم است و مشهور چنین است که ملاصدرا به وحدت های هشتگانه یعنی وحدت موضوع، محمول، مکان، زمان، شرط، اضافه، جزء و کل وحدتی افزوده است به نام «وحدت حمل». در فلسفه اسلامی متأخر اصطلاح «وحدت حمل» اصطلاحی شده است برای اشاره به اینکه دو قضیه تنها زمانی نقیض یکدیگرند که در کنار حفظ بقیه شرایط، به جهت حمل نیز یا هر دو حمل اولی ذاتی باشند و یا حمل شایع صناعی. در تحقیق پیش رو برآنیم تا نشان دهیم که این اصطلاح چنان که اکنون باب شده است، اولاً در تاریخ فلسفه اسلامی همواره برای اشاره به حمل اولی ذاتی و شایع صناعی به کار نمی رفته است و استعمال گسترده تری داشته است و در ثانی افزودن آن به شروط حمل حتی در همان معنای متداول از ابداعات ملاصدرا نیست. در این راستا شواهدی تاریخی برای پنج معنای متفاوت از این اصطلاح ارائه خواهد شد که سه معنای آن غیر از برداشت معمول از این اصطلاح است. همچنین مشخص خواهد شد که معنای معمول این اصطلاح یعنی استعمالش در باب حمل اولی و شایع نیز به تبع معانی مختلفی که تا کنون از حمل اولی و شایع ارائه داده شده است، معانی متعددی به خود خواهد گرفت.