تأثیر فلزهای سنگین سرب و نیکل بر خصوصیات رشد گیاهچه‌های شاهی

Abstract

جذب فلزات سنگین توسط گیاهان می‌‌تواند اثرات زیان باری بر گیاهان داشته باشد و از آن جهت که گیاهان بخش مهمی از زنجیره غذایی را تشکیل می‌‌دهند، خطر بزرگی برای انسان و دیگر مصرف‌‌کنندگان محسوب می‌‌شود. جوانه‌‌زنی اولین مرحله از زندگی گیاه و یکی از حساس‌‌ترین فرآیندهای فیزیولوژیکی است که به وسیله عوامل هورمونی و محیطی (تنش‌های زیستی و غیرزیستی) تحت تأثیر قرار می‌‌گیرد. فلزهای سنگین از طریق سمیت عمومی و ممانعت از جذب آب، جوانه‌‌زنی گیاه را تحت تأثیر قرار می‌‌دهند. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر غلظت‌‌های مختلف فلزهای سنگین سرب و نیکل بر جوانه‌‌زنی و رشد گیاهچه‌‌های شاهی انجام شد. این آزمایش بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1398 در شرایط آزمایشگاه به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل فلزهای سنگین سرب و نیکل در غلظت‌‌های صفر (شاهد)، 50، 100، 200، 400 و 800 میلی‌‌گرم در لیتر بودند. نتایج نشان داد تأثیر فلز سنگین سرب بر صفات رشدی شاهی مانند (وزن و طول ریشه‌چه، مجموع طول ریشه‌چه به ساقه‌چه، نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه و نسبت طول ساقه‌چه به ریشه‌چه) معنی‌دار بود، ولی بر وزن ساقه‌چه اثر معنی‌‌داری نداشت. فلز سنگین نیکل نیز بر تمامی صفات رویشی جوانه زنی به جز وزن ساقه‌چه اثر مثبت داشت. در غلظت 800 میلی‌‌گرم بر لیتر سرب و نیکل بیشترین (به‌ترتیب، 0074/0 و 0054/0 گرم) وزن ریشه‌چه حاصل شد. کمترین (67/26 میلیمتر) طول ریشه‌چه از تیمار 800 میلی‌‌گرم در لیتر سرب به دست آمد. همچنین بیشترین نسبت ریشه به ساقه R/S(61/2) از تیمارهای شاهد بدست آمد. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که جوانه‌‌زنی و رشد گیاهچه‌‌های شاهی در مناطق آلوده به فلزهای سنگین امکان‌‌پذیر است و می تواند بعنوان گیاه پالایی پیشنهاد گردد.