آموزه های نظریه پیچیدگی در نظام آموزشی و برنامه های درسی (برنامه درسی ملی(: چالش ها و قرصت ها)

Abstract

هدف اصلی از اجرای این پژوهش، بررسی دلالت‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های نظریه پیچیدگی برای برنامه‌های درسی (برنامه درسی ملی) بود. در این پژوهش از روش پژوهش کیفی «پژوهش نظریه‌ای» به‌عنوان روش پژوهش و از ابزار «بررسی مستندات» به‌عنوان ابزار گردآوری اطلاعات استفاده شده است. ویژگی‌های اصلی نظریه پیچیدگی شامل کل‌گرایی، علیت متقابل، واقعیت ذهنی، عدم قطعیت، خودتنظیمی، چندسویه‌نگری و غیر خطی بودن است. برنامه‌های درسی با توجه به سند برنامه درسی ملی دارای هفت عنصر مهم و اساسی ازجمله دانش‌آموز، معلم، محتوا، یاددهی _ یادگیری، ارزشیابی، محیط یادگیری و مدیر مدرسه است. یافته‌های پژوهش نشان داد که با توجه به نظریه پیچیدگی تعدادی از ویژگی‌های این نظریه در عناصر هفت‌گانه برنامه درسی ملی وجود دارد؛ ولی هنوز تمامی دلالت‌های این نظریه را پوشش نمی‌دهد. یافته‌های مقاله نشان داد مواردی چون دوگانگی، از بین برنده قوانین، غیر ایستا بودن، غفلت از احترام و نداشتن نظم خطی، چند علیتی یا علیت چندگانه را می‌توان چالش‌های فرا روی برنامه‌های درسی تلقی کرد. فرصت‌های فرا روی برنامه‌های درسی را نیز می‌توان کل‌نگری و دیدگاه افزایشی، متناقض بودن و پارادوکس، روابط متقابل علت و معلول، بنیادی و تدریجی، همکاری و ارتباط، تفکر خلاق و خودکاوشگری دانست.