آسیب‌شناسی واژه‌های راهنما در پژوهش‌های مطالعات ترجمه از جنبۀ ذخیره و بازیابی اطلاعات: بررسی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی و مقاله‌های نشریۀ متا

چکیده مقاله

انتخاب واژه‌های راهنمای مناسب از چند جنبه حائز اهمیت است: نخست اینکه ذخیره‌سازی و نمایه‌سازی و دسته‌بندی منابع اطلاعاتی در پایگاه‌های اطلاعاتی آسان‌ و دقیق می‌شود. دوم اینکه به تبع ذخیره‌سازی درست، جست‌وجو و بازیابی اطلاعات نیز آسان و در زمان و هزینه صرفه‌جویی می‌شود. سوم اینکه دسترسی دقیق و آسان به پژوهش‌های مرتبط قبلی احتمال ارجاع به آن‌ها را در پژوهش‌های بعدی افزایش می‌دهد و این به سود پژوهشگران است. چهارم اینکه از آنجا که معمولاً چکیده و واژه‌های راهنما اولین بخش هر نوشتۀ دانشگاهی‌ است (اگرچه احتمالاً جزو آخرین بخش‌ها‌یی است که نوشته می‌شود)، در سنجش کیفی و محتوایی نوشته از دید منتقدان و ارزیابان و خوانندگان، تأثیر فراوان دارد. هدف از این مطالعه بررسی واژه‌های راهنما در پژوهش‌های مطالعات ترجمه بود. بدین منظور، پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد مطالعات ترجمه دانشگاه علامه طباطبائی و همچنین مقاله‌های نشریۀ تخصصی مطالعات ترجمه متا در بازۀ زمانی سال 2003 تا 2012 انتخاب شد. سپس عنوان و واژه‌های راهنمای هر پایان‌نامه و مقاله در جدول ثبت شد. پس از آن، واژه‌های ذکر شده، به لحاظ معیارهای انتخاب واژه‌های راهنما، بررسی و نقد و مقایسه شد. میانگین تعداد واژه‌های راهنما تقریباً پنج بود. «ناهماهنگی عنوان و واژه‌های راهنما»، «واژه‌های غیر مفید»، «واژه‌های غیر دقیق»، «واژه‌های عام همراه با واژه‌های خاص»، «اصطلاحات هم‌معنی»، «کاربرد فعل و صفت» جزو ایرادات واژه‌های راهنمای انتخاب شده بود. «ترتیب نوشتن واژه‌های راهنما»، «چگونگی استفاده از مخفف‌ها، عبارت‌های چندکلمه‌ای و ترکیبات، و نشانه‌ها و علامت‌ها» زمینه‌هایی است که به پژوهش بیشتر نیاز دارد.