مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی پزشک در برابر اشخاص غیر بیمار در حقوق ایران و آمریکا

Abstract

مشروعیت اقدامات درمانی، مشروط به رضایت آگاهانۀ بیمار است و در راستای تأمین أخذ رضایت آگاهانه از بیمار، حقوق پزشکی «تعهد اطلاع‌رسانی» را در زمرۀ تکالیف پزشک به‌رسمیت شناخته است. این تکلیف صرفاً منحصر به ارائۀ اطلاعات به شخص بیمار نیست، بلکه علی‌رغم اصل رازداری در حقوق پزشکی، در بسیاری از سیستم‌های حقوقی این امر پذیرفته شده است که پزشک در راستای حفاظت از اشخاص غیربیماری که از ناحیۀ بیمار در معرض خطر هستند، باید هشدارهای لازم را به خود بیمار یا به اشخاص در معرض خطر ارائه دهد؛ درغیر این صورت، پزشک بابت خساراتی که به اشخاص غیربیمار وارد می‌شود، مسئول خواهد بود. با توجه به اینکه مسئولیت پزشک در برابر افراد غیربیمار، نخستین بار در حقوق امریکا مطرح شده و از طرفی قوانین و رویۀ قضایی ما در این زمینه دچار خلأ حقوقی است، در مقالۀ حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی شرایط ایجاد این‌گونه مسئولیت در حقوق امریکا و ایران پرداخته می‌شود تا ابعاد مختلف آن روشن گردد و پیشنهادهایی متناسب با نظام حقوقی ایران ارائه شود. مقالۀ حاضر نشان می‌دهد که حقوق امریکا و ایران در زمینۀ مسئولیت پزشک در برابر اشخاص غیربیمار دارای مبانی مشترک است و می‌توان برای تنظیم قواعد و شرایط مسئولیت یادشده از نظام حقوقی امریکا که پیشرو در این زمینه است، بهره برد.