بررسی تطبیقی ضابطه قابلیت اعاده دادرسی ارای مدنی

Abstract

در سیستم¬های مختلف حقوقی دو مبنای عمده برای اعاده ¬دادرسی آرای مدنی وجود دارد. غالب نظام¬های حقوقی مانند فرانسه، ایتالیا، آلمان و اردن، مبنای «اعتبار امر قضاوت¬شده» را در این زمینه برگزیده¬اند. اما در سیستم حقوقی ایران، مبنای اعاده¬دادرسی، «قطعیت احکام» است. طبق بررسی¬ها «اعتبار امر قضاوت¬شده»، همسو با فلسفه اعاده¬دادرسی یعنی تأمین عدالت قضایی، مبنای جامعی است که کلیه تصمیمات مراجع قضایی دادگستری و غیردادگستری و داوری را که به دلیل «اعتبار امر قضاوت¬شده» قابلیت استماع مجدد ندارند قابل اعاده¬دادرسی می-داند. ولی در حقوق ایران با بیان یک مصداق جزئی در تعیین آرای قابل اعاده، بسیاری از تصمیمات محاکم مانند «قرارهای نهایی صادره در صورت وجود مانع دائمی برای طرح مجدد دعوا»، «قرار سقوط دعوا»، «آرای داوری» و «گزارش اصلاحی»، در عین برخورداری از اعتبار امر قضاوت¬شده، به دلیل عدم اطلاق عنوان «حکم» بر آنها، قابل اعاده¬دادرسی نیستند. حال آنکه به دلیل امکان تحقق جهات اعاده¬دادرسی در مورد این تصمیمات، فلسفه اعاده-دادرسی و تأمین عدالت قضایی اقتضا دارد این تصمیمات نیز قابل اعاده¬ باشند. لذا در راستای تأمین عدالت قضایی و اتخاذ یک مبنای جامع و منضبط در تعیین قلمرو آرای قابل اعاده¬، هم¬راستا با غالب نظام¬های حقوقی، اصلاح ماده 426 ق.آ.د.م و شناسایی ضابطه «اعتبار امر قضاوت¬شده» به عنوان مبنای اعاده¬دادرسی آرای مدنی ضروری می¬نماید.