بررسی نقش پیشینیان در پیشبرد علمی تمدن اسلامی با محوریت وقف علمی

Abstract

وقف در اسلام از اهیمت ویژه¬ای برخوردار و بهره¬مند از اصول دقیق شرعی، فقهی و حقوقی است. با بررسی تاریخ تمدن پرشکوه اسلامی با موقوفات و وقف¬نامه¬های پرشماری آشنا می¬شویم که همواره پیشران توسعه علمی، فرهنگی، ادبی و اجتماعی بوده است. در این راستا مقاله حاضر کوشیده است با روش توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که نگاه دولت¬ها و امیران و خاندان¬های بزرگ گذشته و نیز توده مردم چقدر به توسعه انسانی با محوریت وقف علمی نظر داشته¬اند؟ در این مقاله تنها چند کتاب مهم تاریخی و ادبی از غرب و شرق جهان اسلام برگزیده شد. نتایج این مطالعه نشان می¬دهد که پیشینیان امت اسلامی با نگاه ژرفی به این موضوع نگریسته و با وقف و حبس املاک فراوان به ساخت مدرسه، مکتب، کتابخانه، رصدخانه و پرداخت مقرری به عالمان و فقیهان و نیز دانشجویان و تأمین نیازها و هزینه¬های آنها مثل خوابگاه، به توسعه علمی جهان اسلام کمک بزرگی کردند به گونه¬ای که آثار علمی و فرهنگی آنها هنوز پابرجاست و نسل¬های آینده نیز بهره¬مند از این سنت حسنه و میراث نامیرا هستند.