بررسی عاملیت ناشران در تاریخ ترجمه ایران؛ مطالعه موردی: بنگاه ترجمه و نشرکتاب و انتشارات فرانکلین

چکیده مقاله

در مطالعات تاریخ ترجمه در ایران، بررسی کنشگران این حوزه و ارزیابی نحوه عاملیت آنها در ترجمه ، مقوله‌ای بس مهم و درخور توجه است. در میان کنشگران این عرصه جایگاه ناشران آثار ترجمه‌ای و نقش بانیان این مؤسسات مغفول مانده است. با درنظرداشتن کارکردهای ترجمه ،به‌ویژه کارکرد محوری آن که همانا فراهم‌آوردن بستر تبادل تجربه‌ها و یافته‌های جوامع گوناگون است، ناشران آثار ترجمه‌ای در تحقق این کارکرد نقش بسزایی دارند، با درنظرداشتن جایگاه این ناشران ، مقاله حاضر درصدد بررسی نحوه عاملیت دو ناشر فعال در این عرصه یعنی بنگاه ترجمه و نشر کتاب (تأسیس 1332) و انتشارات فرانکلین (تاسیس1333) در تاریخ ترجمه است. اهداف اصلی این پژوهش بر محور پاسخگویی به عوامل موثر در شکل‌گیری بنگاه ترجمه و نشرکتاب و انتشارات فرانکلین و نحوه عملکرد آن در عرصه ترجمه قرار گرفته است. دستاوردهای حاصل از این بررسی ،حاکی از تأثیر ویژگی‌های فردی، ظرفیت علمی، دغدغه‌مندی، ریسک‌پذیری بانیان (احسان یارشاطر و همایون صنعتی‌زاده) ناشران موردمطالعه و هم‌راستایی دانش آنها با مقوله ترجمه است. افزون بر این ، تعاملات بین‌المللی و اهتمام آنها در نظارت بر نحوه انجام ترجمه‌ها از طریق بررسی آثار ترجمه‌ای و مطابقت آنها با متن اصلی، و از همه مهم‌تر در نظرداشتن قوانین و حقوق حوزه نشر در ارتقای کیفی و بهبود عملکرد بنگاه ترجمه و نشر کتاب و انتشارات فرانکلین تأثیرگذار بوده است.