بررسی موانع همزیستی اجتماعی در دوره قاجار؛ مطالعه موردی: نزاع های فرقه ای

چکیده مقاله

درمیان اشکال گوناگون ستیزهای اجتماعی در ایران عصرقاجار ، نزاع های دینی-مذهبی جایگاه ویژه ای دارد . پیشینه این نزاع های درازدامنه به سده های قبل از دوره قاجار برمی گردد. براساس شواهد تاریخی جامعه اسلامی از همان سده هاس نخستین هجری شاهد انواع مناقشه های دینی و ظهور فرقه های متعدد بود . اوج گیری اختلافات فرقه ای و رویارویی های فکری و کنش های خصمانه فرق نسبت به یکدیگر آثار متعددی را در جامعه آن روز به یادگار گذارد. مقاله حاضر می کوشد تا از طریق یک مطالعه موردی در دوره قاجار تاثیرات منفی نزاع های فرقه ای را بر همزیستی و انسجام اجتماعی مورد تحلیل و ارزیابی قراردهد. هدف این بررسی پاسخ به پرسش های ذیل است: چع عواملی در بروز مناقشه های فرقه ای در دوره قاجار تاثیرگذار بوده است؟/ ستیزهای فرقه ای چه پیامدهایی در ساختار اجتماعی دوره قاجار داشته است؟ یافته های حاصل از این بررسی نشان میدهد که علاوه بر اختلافات عقیدتی، تعصبات مذهبی، بهره برداری های سیاسی شاهان قاجار و برخی دوول استعماری در بروز این اختلافات و گسترش آن نقش مهمی داشته است. پیامدهای حاصل از این ستیزها عدم تحقق همزیستی اجتماعی، افزایش خشونت و تنش، و برهم خوردن نظم و امنیت اجتماعی و فقدان انسجام و وفاق ملی در آن دوره بوده است.