ارزیابی توان توسعه اکوتوریسم شهرستان بیرجند براساس روش ترکیب خطی وزنی(WLC) در محیط (GIS).

Abstract

مقاله حاضر، کاربرد ارزیابی چند معیاره را برای آنالیز تناسب اراضی شهرستان بیرجند که با وسعتی حدود 391900هکتار، در مرکز استان خراسان جنوبی واقع شده است، نشان میدهد. شهرستان بیرجند که از سال 1333مرکز استان خراسان جنوبی شده است، بهعنوان مرکز تمرکز جمعیتی استان دارای پتانسیلهای مناسب جهت توسعه کاربری گردشگری است که تاکنون کاری درخور برای آن انجام نشده است. فعالیتهای گردشگری بدون برنامهریزی و مدیریت صحیح، میتواند بر کیفیت و ویژگیهای مناطق گردشگری اثر منفی داشته باشد. بنابراین، در این راستا نیاز به ارزیابی توان و برنامهریزی صحیح و اصولی بر مبنای توسعه پایدار ضروری است. برای دستیابی به این هدف اولین گام آنالیز تناسب زمین است، زیرا یک مکانیابی مناسب، محصول یک آنالیز تناسب صحیح میباشد. در این تحقیق، پارامترهایی مانند: شیب، جهت، خاک، کاربری اراضی، فاصله از بناهای تاریخی، فاصله از منابع آبی، فاصله از جاده، فاصله از مراکز شهری و روستایی بهکار گرفته شدند و با استفاده از مدل WLCو AHPترکیب و بر طبق مدل OWAو کمیتسنجهای فازی با یکدیگر تجمیع شدند. در نقشههای نهایی تناسب بهدست آمده برای کمیتسنجهای فازی که شامل 1سناریو (حداقل یکی، اندکی، اغلب، نصف، اکثرا،ً تقریباً همگی و همگی) مقدار دقّت کلی در مقایسه با روش WLCبه ترتیب 31/91 ،90/12 ،31/91 ،31/01 ،13/33 ،13/03و 10/20درصد بهدست آمد. با توجه به توانهای محیطی منطقه، پهنههای دارای قابلیت اکوتوریسم در هفت سناریوی مورد اشاره تعیین شدند. سناریوهای اول و هفتم به دلیل اینکه در انتخاب مکان مساعد حالت بیشینه و کمینه دارند، نسبت به سایر سناریوها دقت کمتری دارند. نتایج ارزیابی نشان میدهد که روش OWAمنطبق بر کمیتسنج فازی ( Manyسناریوی پنجم) بیشترین دقت ( )%90/12را دارد، بهترین نتیجه را دارا میباشد. در این سناریو، به ترتیب 31011 ،19101 ،19091 ،22112و 31139هکتار از مساحت محدوده مورد مطالعه در کلاسهای بسیار نامناسب، نامناسب، متوسط، مناسب و بسیار مناسب قرار دارد. بنابراین، محدودة مورد مطالعه برای اکوتوریسم به نسبت مناسب است. بر اساس یافتههای این پژوهش، با توجه به وجود مفهوم جدیدی در مدل OWAبه نام وزنهای ترتیبی این روش انعطافپذیری و پتانسیل بالایی در مدلسازی مسایل پیچیده تصمیمگیری دارد.