ارزیابی توان اکوتوریسم شهرستان بیرجند بر اساس طراحی سناریو و الگوریتم Fuzzy_OWA

چکیده مقاله

مقاله حاضر، کاربرد ارزیابی چند معیاره را برای آنالیز تناسب اراضی شهرستان بیرجند که با وسعتی حدود 391900 هکتار، در مرکز استان خراسان جنوبی واقع شده است، نشان میدهد. شهرستان بیرجند که از سال 1333 مرکز استان خراسان جنوبی شده است، بهعنوان مرکز تمرکز جمعیتی استان دارای پتانسیلهای مناسب جهت توسعه کاربری گردشگری است که تاکنون کاری درخور برای آن انجام نشده است. فعالیتهای گردشگری بدون برنامهریزی و مدیریت صحیح، میتواند بر کیفیت و ویژگیهای مناطق گردشگری اثر منفی داشته باشد. بنابراین، در این راستا نیاز به ارزیابی توان و برنامهریزی صحیح و اصولی بر مبنای توسعه پایدار ضروری است. برای دستیابی به این هدف اولین گام آنالیز تناسب زمین است، زیرا یک مکانیابی مناسب، محصول یک آنالیز تناسب صحیح میباشد. در این تحقیق، پارامترهایی مانند: شیب، جهت، خاک، کاربری اراضی، فاصله از بناهای تاریخی، فاصله از منابع آبی، فاصله از جاده، فاصله از مراکز شهری و روستایی بهکار گرفته شدند و با استفاده از مدل WLC و AHP ترکیب و بر طبق مدل OWA و کمیتسنجهای فازی با یکدیگر تجمیع شدند. در نقشههای نهایی تناسب بهدست آمده برای کمیتسنجهای فازی که شامل 1 سناریو )حداقل یکی، اندکی، اغلب، نصف، اکثراً، تقریباً همگی و همگی( مقدار دقّت کلی در مقایسه با روش WLC 10 درصد بهدست / 31 و 20 /91 ،90/12 ،31/91 ،31/01 ،13/33 ،13/ به ترتیب 03 آمد. با توجه به توانهای محیطی منطقه، پهنههای دارای قابلیت اکوتوریسم در هفت سناریوی مورد اشاره تعیین شدند. سناریوهای اول و هفتم به دلیل اینکه در انتخاب مکان مساعد حالت بیشینه و کمینه دارند، نسبت به سایر سناریوها دقت کمتری دارند. نتایج ارزیابی نشان میدهد که روش OWA منطبق بر کمیتسنج فازی Many 90 %( را دارد، بهترین نتیجه را دارا میباشد. در / )سناریوی پنجم( بیشترین دقت ) 12 31011 و 31139 هکتار از مساحت محدوده مورد مطالعه در کلاسهای بسیار نامناسب، نامناسب، ،19101 ،19091 ، این سناریو، به ترتیب 22112 متوسط، مناسب و بسیار مناسب قرار دارد. بنابراین، محدودة مورد مطالعه برای اکوتوریسم به نسبت مناسب است. بر اساس یافتههای این پژوهش، با توجه به وجود مفهوم جدیدی در مدل OWA به نام وزنهای ترتیبی این روش انعطافپذیری و پتانسیل بالایی در مدلسازی مسایل پیچیده تصمیمگیری دارد.