عناصر نادر خاکی: کانی شناسی، ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و راهکارهای فرآوری

Abstract

عناصر نادر خاکی شامل ۱۵ عنصر لانتانید به همراه ایتریوم و اسکاندیوم هستند که به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فرد، کاربردهای گسترده‌ای در فناوری‌های پیشرفته، انرژی‌های تجدیدپذیر و صنایع دفاعی دارند. با وجود فراوانی نسبی این عناصر در پوسته زمین، استخراج اقتصادی آن‌ها به دلیل پراکندگی نامناسب، شباهت شیمیایی زیاد و پیچیدگی کانی‌شناسی دشوار است. تنها چند کانی مهم مانند باستانازیت، مونازیت، گزنوتایم و رس‌های جذب یونی به صورت صنعتی استخراج می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی متفاوتی بوده و فرآوری آن‌ها نیازمند روش‌های تخصصی است. ویژگی‌هایی همچون چگالی، خواص مغناطیسی و الکتریکی و شیمی سطح کانی‌ها بر انتخاب روش‌های جدایش ثقلی، مغناطیسی، الکترواستاتیکی و فلوتاسیون تأثیرگذار است. کانسنگ‌های نادر خاکی به دو تیپ اصلی ذخایر اولیه (سنگی) و ثانویه (پلاسر و رسی) تقسیم می‌شوند. ذخایر اولیه با عیار بالاتر عمدتاً به روش فلوتاسیون فرآوری می‌شوند. ذخایر ثانویه کم‌عیارتر بوده و با ترکیبی از روش‌های فیزیکی پرعیارسازی می‌شوند. با توجه به اهمیت استراتژیک عناصر نادر خاکی و محدودیت‌های تأمین جهانی، توسعه دانش فرآوری این کانی‌ها برای تأمین پایدار و اقتصادی ضروری است.