تعیین مکان های مناسب احداث سدزیرزمینی برای مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک

Abstract

مکانیابی اولین و مهمترین مرحلة در اجرای طر های منابع طبیعی است. مکانیابی از نظر هیدرولوژیک و اقتصادی-اجتماعی دارای اهمیت است و میتواند در کاهش هزینه و زمان برای تعیین محلهای مناسب برای ساخت سدزیرزمینی تأثیر زیادی داشته باشد. سد زیرزمینی از سازههایی است که مخزن آن در زیرزمین است و استحصال آب از آن به شرایط توپوگرافی و زمینشناسی منطقه بستگی دارد. در پژوهش حاضر برای مکانیابی سد زیرزمینی در حوزة آبخیز کجبید–بالاقلی شهرستان گرمه استانخراسانشمالی از مدل تصمیمگیری ARASو سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. ابتدا، محلهای مناسب با استفاده از روش حذفی و براساس معیارهای رتبه آبراهه، شیب، زمینشناسی، کاربریاراضی، گسل، قنات و چشمه تعیین شد. در ادامه برای اولویتبندی معیارهای کمیت آب، کیفیت آب، شیب مخزن، نفوذپذیری مخزن، عمق مخزن، سطح مخزن، ارتفاع سازه، طول سازه، تکیهگاه، نیاز آبی و دسترسی به سازه از روش تحلیل سلسله مراتبیکمک گرفته شد. در پایان از روش تصمیمگیری ARASبرای اولویتبندی مکانهای مناسب استفاده شد. معیار کمیت آب با اهمیت نسبی 23/0بیشترین و معیار تکیهگاه سد زیرزمینی با اهمیت نسبی 02/0کمترین امتیاز را از دیدگاه کارشناسان بهدست آوردند. محلهای مناسب ساخت سد زیرزمینی تعیین شده در روش حذفی برپایة معیارها اولویتبندی شد. نتایج نشان داد محل Aبا 36/0=Siو 1=Kiبهترین گزینه و در اولویت اول قرار گرفت