ارزیابی نوع و محل اجرای اقدامات آبخیزداری با استفاده از رویکرد شبیه‌سازی

چکیده مقاله

پیشنهاد اقدامات کنترل فرسایش خاک در مقیاس حوزه آبخیز نیازمند توازن بین مسائل مالی و هیدرولوژیک از طریق استفاده از روش¬های بهینه¬سازی است. در این پژوهش یک سامانه پشتیبان تصمیم¬گیری با هدف بهینه¬سازی الگوی مکانی اجرای سناریوهای آبخیزداری در قالب اقدامات مدیریت کاربری اراضی به¬منظور کاهش بار رسوب ورودی به سد طالقان، ایجاد شده است، این سامانه تصمیم¬گیری به¬صورت هم¬زمان به¬دنبال حداقل نمودن هزینه اجرای اقدامات پیشنهادی در حوزه آبخیز نیز می¬باشد. این سامانه برای شبیه¬سازی رواناب و رسوب و هم‌چنین اثر اقدامات آبخیزداری در سطح حوزه آبخیز از مدل هیدرولوژی نیمه¬توزیعی SWAT استفاده می¬کند، هم‌چنین الگوریتم ژنتیک با مرتب‌سازی نامغلوب به¬عنوان یک روش بهینه-سازی به¬دنبال ارائه پاسخ‌های بهینه در منحنی پارتو می¬باشد. این سامانه در حوزه آبخیز سد طالقان با مساحت حدود 940 کیلومتر مربع واقع در رشته کوه البرز مورد آزمون قرار گرفت. با اجرای مدل، نتایج شامل 100 گزینه بهینه با حداقل و حداکثر کاهش رسوب به‌میزان 2 و 36 درصد ارائه شد. در ادامه 5 سناریو از پاسخ‌های بهینه انتخاب و نقشه پراکنش اقدامات و کارایی آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. مدیران با استفاده از این ابزار پشتیبان تصمیم¬گیری قادرند بر اساس اهداف مختلف و منابع مالی، گزینه¬ بهینه اقدامات مدیریتی به‌منظور کاهش بار رسوب ورودی به سد طالقان را انتخاب نمایند.