کاربرد مدل های تصمیم گیری TOPSIS و VIKOR در مکان یابی پخش سیلاب در منطقه خشک و نیمه خشک (مطالعه موردی: شهرستان تایباد)

چکیده مقاله

کنترل و مهار سیلاب¬های فصلی و ناگهانی در مناطق خشک و نیمه خشک بخصوص در مناطقی که آب¬های سطحی از دسترس خارج می¬شوند مفید و ضروری است. پخش سیلاب¬ها، یکی از روش¬های مناسب برای کنترل رواناب¬های سطحی و تغذیه منابع آب زیرزمینی می¬باشد. در تحقیق حاضر به مکان¬یابی محل¬های مناسب پخش سیلاب در منطقه مرزی شهرستان تایباد در استان خراسان رضوی با استفاده از منطق بولین و اولویت¬بندی مکان¬های مناسب با استفاده از روش¬های تصمیم¬گیری چند معیاره TOPSIS و VIKOR پرداخته شده است. در پژوهش حاضر ابتدا با استفاده از منطق بولین بر اساس معیارهای شیب¬های بیشتر از 8 %، کاربری¬های شهری، کشاورزی و دشت¬سر¬های پوشیده، مناطق نامناسب حذف و مناطق مناسب با استفاده از مدل¬های TOPSIS و VIKOR و براساس معیارهای شیب، کیفیت آب زیرزمینی، زمین¬شناسی، ضخامت آبرفت، قابلیت انتقال، تراکم زهکشی، نفوذپذیری سطحی، افت آب زیرزمینی، فاصله از روستا، فاصله از چاه و کاربری اراضی اولویت¬بندی گردید. مناطق مناسب 11 پهنه با مساحت¬های مختلف بدست آمد، نتایج نشان داد که بیشتر مناطق مناسب در مخروطه افکنه¬های منطقه مورد مطالعه قرار دارند. که براساس مدل TOPSIS بخش مرکزی دشت تایباد با علامت J با ارزش نهایی 75/0 بهترین مکان و با مدل VIKOR بخش جنوبی دشت تایباد با علامت K با ارزش نهایی 96/0 بهترین مکان انتخاب گردیدند.