مطالعه تغییرات پوشش گیاهی در طول گرادیان‌های محیطی در مناطق بیابانی (مطالعه موردی: مراتع غرب شهرستان فردوس)

چکیده مقاله

این پژوهش به بررسی تغییرات تنوع گونه‌های با افزایش ارتفاع از سطح دریا و تغییرات خصوصیات خاک در مراتع غرب شهرستان فردوس می‌پردازد. بدین منظور، از پست‌ترین نقطه منطقه یعنی حاشیه کویر، از جایی که اولین گونه‌های Se. rosmarinus مشاهده شد، اقدام به نمونه‌برداری شد و تا ارتفاعات ییلاقی که تیپ St. barbata بود، نمونه‌برداری ادامه داشت. خصوصیات پوشش گیاهی مثل درصد پوشش گیاهی، تراکم، شاخص‌های تنوع گونه‌ای α و β و توزیع وفور گونه‌ای (SAD) در هر منطقه معرف تعیین شد. مهمترین عوامل محیطی موثر بر پراکنش تیپ‌های گیاهی توسط تحلیل‌های رگرسیون چندگانه و PCA مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، درصد پوشش گیاهی، تعداد گونه و تنوع گونه‌ای افزایش یافت. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که ارتفاع بیشترین تاثیر را بر درصد پوشش گیاهی دارد (53/0=β). گچ و منیزیم خاک باعث حضور گونه‌های تیپ Se. rosmarinus شدند. ارتفاع و رطوبت اشباع خاک در پراکنش تیپ‌های Zy. atriplicoides و St. barbata و شن در پراکنش تیپ‌های گیاهی Ca. polygonoides و St. pennata تاثیرگذارند. نتایج نشان داد که تنوع زیستی، عکس‌العمل‌های متفاوتی در طول گرادیان-های محیطی غالب منطقه مورد مطالعه نشان می‌دهند، همچنین تنوع β بسیار بالاست، این نشان از تغییرات شدید ترکیب گونه‌ای از ابتدای گرادیان تا انتهای گرادیان‌های مورد مطالعه دارد.